Skinfaxi - 01.04.1945, Page 49

SKINFAXI
49
á l)ví að liirða, og aldrei má örnefnasafnari láta sér vaxa
í augum, þótt skrá hans verði löng. Örnefnaskrár geta hæg-
lega orðið of stuttar, en varla of langar.
Rétt er að benda örnefnasöfnurum á, að þeir geta hafí
nokkurn stuðning og hliðsjón af bók Þorkels Jóliannessonar,
Örnefni í Vestmannaeyjum og örnefnaskrám í nokkrum seinni
árgöngum af Árbók hins íslenzka fornleifafélags.
Ef safnari er að verki í afréttum og óbyggðum, er sjálfsagt
að vanda engu síður til staðsetningar, en þar er þó varla við
eins mikilli nákvæmni að búast og i byggðum, þvi að í ó-
byggðum eru örnefnin strjálli og erfiðara að miða þau niður.
Iiér er rétt að geta þess, að með ströndum fram er einnig
mikið af nöfnum, sem ekki geta kallazt örnefni, en eru þó
sama eðhs og þau. Það eru nöfn á fiskimiðum og öðru, sem
við kemur atvinnugrein sjómanna. Allt þess konar þarf að
skrásetja, engu síður en örnefni á landi, enda hníga ýmis
rök að því, að nöfn fiskimiða séu ævagömul og liafi öllu
meiri líkindi til að lifa frá kynslóð til kynslóðar en land-
nöfnin. En um skráningu fiskimiðaheita gegnir sama máli
og um örnefni á landi, að þau þarf að staðsetja skýrt og
skilmerkilega.
ATHUGASEMDIIt VIÐ ÖRNEFNIN. Af framanskráðu má
sjá, að til er ætlazt, að örnefnaskrárnar séu staðfræðilegar
lýsingar söfnunarsvæðisins. Þess vegna kalla sumir þær ör-
nefnalýsingar. En ýmislegt er enn að athuga. Það er t. d.
mjög mikils virði, að safnari geti þess jafnan greinilega, hvað
örnefnið er, og þetta á jafnt við um náttúrunöfn og mann-
virkjanöfn. Ilann á að taka fram, hvort það er nafn á laut,
hól, rinda eða hjalla eða hverju sem er öðru i landslaginu,
og þá ekki síður húsarústum, tóftarbroltum, görðum, leiðum
eða öðru, sem gert er af mannaliöndum. Þeim, sem örnefna-
skrárnar nota, getur komið mjög illa, ef trassað er að veita
þessa vitneskju. Ef einhver einkennileg málvenja er í sam-
bandi við örnefnið, ber einnig að geta þess, livort t. d. er
sagt „á nesinu“, eða „i nesinu“, og annað því um likt.
Engin örnefnaskrá má vera þurr nafnalisti. Öllu, sem get-
ur á einhvern hátt skýrlt örnefnin, á að halda til haga og
koma fyrir í skránni. Það er raunar gott og gilt, að safnari
skýri örnefni sjálfur eða beri fram sína skoðun um upp-
runa þess. E:> iiitt er þó enn meir’i virði, að hann tini til allt,
sem heimafólk eða annað staðkunnugt fólk hefur um örncfnið
að segja. Hér er einkum átt við örnefnasögur. Á alþýðu vörum
lifir fjöldi sagna, sem tengdar eru örnefnum, og allar slikar
4