Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1999, Blaðsíða 32

hátt að hann sé heldur að stækka. Eins og
mér sýnist þetta vera tel ég að óvissuþáttur-
inn hafi frekar verið í jákvæðu áttina. Að við
höfum frekar náð meiri árangri en menn
áttu von á heldur en minni. Það er svo
spurning hvort eitthvað bakslag eigi eftir að
koma þar.“
-Nú gerir Hafrannsóknarstofnunin tillög-
ur til ráðherra um leyfilegan hámarksafla
einstakra tegunda....
„Já. Ef við tökum bara þorskinn þá er
búið að ákveða fyrirfram aflareglu. Hafrann-
sóknarstofnunin mælir stofnstærðina og þar
með leyfilegan þorskafla. Það er öðruvísi far-
ið með aðra stofna og þar vill bregða við að
menn nái ekki alltaf kvótanum. Þá erum við
kannski helst að tala um ufsann. Skýring-
arnar sem ég hef heyrt á því bæði frá fiski-
fræðingum og sjómönnum eru þær að ufs-
inn sé svo mikill flökkufiskur að hann geti
bara synt eitthvað suður í höf án þess að
spyrja kóng eða prest. Það segir því ekki allt
þótt kvódnn náist ekki. Þetta kannski flækir
málið en sem betur fer vitum við meira um
þorskinn og þekkjum hvert hann fer.“
-En ekki hefur heldur gengið vel með
rækjuna?
„Ef við skoðun rækjuna þá er áberandi
hvað hún eykst mikið þegar þorskurinn er í
lægð og minnkar þegar þorskurinn fer upp
aftur. Fljótt á litið virðist bara vera einfalt
samband þarna á milli þó að málið sé flókn-
ara en svo. Aflamarkið í rækju sem var gefið
út fyrir yfirstandandi fiskveiðiár var í stórum
dráttum ekkert frábrugðið veiðinni sem var
áður en þessi lægð kom í þorskstofninn.
Reynslan af síðasta fiskveiðiári var mun lak-
ari heldur en veiðiráðgjöfin gerði ráð fyrir.
Við höfum haft áhyggjur af rækjunni og það
er verið að skoða þau mál.“
-Fyrr á árum tóku ráðherrar visst mið af
tillögum Hafrannsóknarstonunarinnar en
fóru ekki alltaf eftir þeim?
„Þegar aflareglan er komin á þorskinn er
búið að marka langtímastefnu og ákveða afl-
ann fyrirfram. Meðan sú stefna gengur upp
og ekki eru knýjandi ástæður til að endur-
skoða hana verður farið eftir henni. Svo
virðist sem þetta hafi gefið góða raun. En
það er síðan hægt að velja aðra aflareglu sem
gefur aðra niðurstöðu samkvæmt kenning-
unni. Menn hefðu getað valið að hafa afla-
prósentuna lægri og stækka stofninn meira á
styttri tíma. Hægt er að færa fyrir því hag-
fræðileg rök að það hefði verið hagfræðilega
betra til lengri tíma. En hins vegar má segja
að það hefði verið félagslega mjög erfitt fyr-
sumum öðrum tegundum?
„Þetta er alveg rétt. Það er mjög erfitt
verkefni að meta stofnstærð. Alltaf er ákveð-
inn breytileiki í stofnstærðum. Matið bygg-
ist bæði líffræðilegum mælingum og svo
stærðfræðilegum útreikningum. Menn eru
að reikna sig fram og til baka til að fá upp-
lýsingarnar til að ganga upp þannig að það
sem reiknað er samkvæmt einni aðferð passi
við það sem reiknað er með annarri aðferð
og það síðan passi við mælingarnar sem eru
gerðar. Þetta eru útreikningar sem ganga
fram og aftur. Stundum þurfa menn að gefa
sér ákveðnar stærðir til að reikna út frá og
prófa sig svo áfram hvernig það passar við
mælingar. Eitt stóra spurningamerkið er
náttúrulegu afföllin. Er verið að vanmeta
þau eða ofmeta þau? Kannski eru einhverjar
vísbendingar um að menn séu að ofmeta
þau afföll. En ef svo er þá getur það líka þýtt
að við séum að ofmeta stofnstærðina. Menn
verða að gera sér grein fyrir að það eru á-
kveðin óvissumörk í þessu. Fiskveiðiráðgjöf-
in með aflareglunni tekur þessa óvissu með í
reikninginn. Akvörðunin um aflaregluna
byggist á því að þarna sé ákveðin óvissa.
Með því að halda okkur við ákveðna tölu
dreifist óvissan. Eitt árið er hún kannski að-
eins yfir en aðeins undir annað árið. En að
jafnaði séum við að nýta stofninn á þann
„Ég hef ekki séð færð fyrir því sannfærandi rök að fiskveiðikerfið eins og það hefur verið frá
1983 hafi leitt til byggðaröskunar eða röskunin hafi verið meiri en var fyrir daga kvótakerfisins.
Auðvitað geta einstakar byggðir farið illa út úr því ef að fyrirtæki sem hafa stóran kvóta fara illa
í sínum rekstri og verða að selja atvinnutæki og aflahlutdeildina í burtu.
32
Sjómannablaðið Víkingur