Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2000, Side 12

Náttúrufræðingurinn - 2000, Side 12
5. mynd. Skráð útbreiðsla glómosa. - Known distribution of Hookeria lucens. Heimild/From Störmer 1969, Bohlin et al. 1977 (revised). klettasyllum og við læki, einkum í skógum en er þó til á skóglausu landi. í Svíþjóð vex tegundin einnig á skuggsælum og rökurn stöðum við vatn, oft á jarðvegi en einnig neðst við rætur trjáa og á steinum. I Mið- Evrópu vex glómosi meðal annars á næring- arsnauðum stöðum í bland við barnamosa (:Sphagnum). Þar sem glómosi vex í Noregi er meðalhiti í janúar á milli 0 og +4°C, meðalhiti í júlí er á milli +14 og +16°C og ársúrkoma er að meðaltali meiri en 1000 mm. Samsvarandi tölur á vaxtarstöðum mosans í Svíþjóð eru: Meðalhiti í janúar er á milli -2 og -1°C, meðalhiti í júlí á milli +15 og +16°C og ársúrkoma að meðaltali 650-850 mm. Haukatunga í Kolbeinsstaðahreppi er sú veðurathugunarstöð sem liggur næst i'und- arstað glómosa í Eldborgarhrauni, rétta 5 km þar frá. Þaðan eru til samfelldar mælingar aðeins frá árunum 1981 til 1983. Meðaltal hita íjanúar á þeim árum var-3,4°C, meðal- hiti í júlí var +9,6°C og ársúrkoma 1275,2 mm að meðaltali. Af þessu er ljóst að hitatölur eru allnokkru lægri hér á landi en úrkoma ívið meiri. Hér þarf hins vegar að huga að því að það er fjarri lagi að mælitölur þessar segi alla söguna. Það hefur löngum verið þekkt að plöntur njóta mjög sérstakra vaxtarskilyrða í dældum og gjótum í hraun- um. Þegar þar við bætist að glómosi vex í gjótum, sem heit gufa leikur um, er Ijóst að almennar veðurfarsmæl- ingar segja næsta lítið um aðstæður á staðnum. Senni- lega er loft rakamettað árið um kiing og ósennilegt að þar frysti. Glómosi vex ylir- leitt í þó nokkrum skugga, og var einna dýpst um 50 cm inni í gjótu en einnig við op í forsælu (6. mynd). Hitinn úr gjótum hefur ekki aðeins áhrif á plöntur þar inni, heldur gætir áhrifa hans verulega út í hraunið, eins og glöggt má sjá á mosavexti þar. Ekki er víst að hitinn hafi úrslitaáhrif á háplöntuflóruna í dældum, svo sem burkna, því að hún nýtur snjó- þungans og svo mun ríkja þar mikið logn, hvernig sem viðrar. Af tegundum sem uxu í gjótum og við op þeirra uppi á hrauninu, þar sem áhrifa frá jarðhita gætir, má nefna mosategundir þessar: Aneura pinguis (fleðuniosi) Bartramia ithyphylla (barðastrý) Calypogeia muelleriana (laugagyrðill) Dicranum majus (fagurbrúskur) Diplophyllum albicans (urðaflipi) Fissidens osmundoides (vætufjöður) Frullania tamarisci (klettakrýsill) Hypnum cupressiforme (holtafaxi) Hypnum jutlandicum (laugafaxi) Lejunea cavifolia (skjóðumosi) Lophozia ventricosa (urðalápur) Metzgeriafurcata (skuggarefill) Plagiochila porelloides (sniðmosi) 74

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.