Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 45

Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 45
í raun er augljóst að tilgátan fær ekki staðist, því hin hnattræna blöndun í andrúmsloftinu er um 30 sinnum örari en samskipti milli lofts og sjávar. Höfin þekja um 85% af yfirborði jarðar og yfir þeim myndast hin ríkjandi jafnvægisremma geislakolsins í andrúmsloftinu jafnt sem sjónum. Væri tilgátan rétt myndu hafhrif einnig skerða C-14 remmuna í eikum á Irlandi, en þaðan er fjöldi af mælipunktum kvörðunarferilsins kominn. Staðbundin C-14 lægð yfir íslandi af völdum hafhrifa er því óhugsandi. Af nýlegum mælingum skoskra vísindamanna má sjá að tilgáta Olssons um hafhrif er röng (Páll Theodórsson 1997). Olsson taldi einnig að hugsanlega mætti skýra hinn háa aldur með útstreymi kolsýru, sem er án geislakols, á eldfjalla- og jarðhitasvæðum; kolsýran gæti valdið staðbundinni lækkun geislakolsremmunnar (Olsson 1991). Nokkrar mælingar Olssons og ýmissa annarra vísindamanna sýna þó að áhrifa þessarar lækkunar gætir vart þegar komið er nokkur hundruð metrafrá uppsprettunni (Páll Theodórsson 1997). G. ÞRÓUN AÐFERÐARINNAR OG LEIÐRÉTTINGAR Þróun aldursgreiningaraðferðarinnar tók í raun þrjá áratugi. Strax á fyrsta áratug geislakolsgreininga komu alvarlegir brestir í upphaflegar forsendur og vísindamanna beið þriggja áratuga endurbóta- og þróunarvinna. Sú saga skal nú rakin í stuttu máli, því þekking á henni er nauðsynleg til þess að skilja ýmsa þætti í hefðbundinni lýsingu á aðferðinni og mæliniðurstöðum hennar. Á fyrstu árum aldursgreininga mældi hver stofa fyrir sig C-14 remmuna í ungum gróðri til þess að finna Ag, en um miðjan sjötta áratuginn kom í ljós að gildin voru um 2,5% of lág vegna Suess-hrifa og varð því að leiðrétta fyrstu aldursgreiningarnar, sem þegar höfðu flestar verið sendar til viðskiptavina aldursgreiningarstofanna. Annar skekkjuvaldur kom í ljós þremur árum síðar þegar de Vries rnældi sýni úr gömlum trjám og fékk aldur sem vék greinilega frá því sem talning árhringja gaf. Hann dró af þessu þá ályktun að C-14 remman í kolsýru andrúmsloftsins hefði ekki verið stöðug á liðnum öldum, eins og Libby hafði álitið, heldur hefði hún flökt nokkuð. Rannsókn de Vries var upphaf hinna umfangsmiklu mælinga á geislakolsremmu árhringja frá liðnum öldum og árþúsundum, sem rætt var um í kaflanum um kvörðunarferil geislakolsgreininga. I lok sjöunda áratugarins virtisl allskýr mynd hafa fengist af kvörðunarferlinum, en mælingarnar voru gisnar og ekki eins nákvæmar og síðar varð. Á áttunda áratugnum voru notaðir ýmsir áþekkir kvörðunarferlar sem allir voru stöðugt fallandi (eða stígandi el'tir stefnu á tímaás). Leiðréttingarferill Ralphs, sem er sýndur á 3. mynd, var mikið notaður um tíma. Árið 1962 kom þriðji skekkjuvaldurinn í Ijós þegar nákvæmar mælingar sýndu að helmingunartími kolefnis-14 hafði verið vanmetinn; nú fékkst gildið 5730±40 ár, eða 3% hærra gildi en Libby hafði fengið. Um þessar mundir höfðu þúsundir aldursgreininga frá fjölda rannsóknarstofa verið birtar. Á alþjóðlegri ráðstefnu geislakolsfræðinga 1962 var þó samþykkt að aldur í geislakolsgreiningum skyldi enn um hríð ákvarðaður á grundvelli eldra gildis á helmingunartíma (jafna 2), því í flestum tilvikum var leiðréttingin minni en óvissan í mælingunum og enn nákvæmara gildi fyrir helmingunartímann kynni síðar að koma fram (það er reyndar ekki komið enn). Stol'an í Uppsölum, þar sem meginhluti íslenskra sýna var aldursgreindur á þessum árum, gaf þó um árabil tvö gildi á „C-14 aldri“ sem byggðust hvort á sínum helmingunartíma. Frá upphafi aldursgreininga var vísindamönnum ljóst að breytileg samsætuhliðrun í náttúrunni, sem rætt er um í Viðauka B og C, gæti valdið dálítilli skekkju í aldursgreiningum. Samskonar hliðrun getur reyndar einnig komið fram við tilreiðslu mælisýnanna. Massagreinar til mælinga á C13/C12-hlutfallinu voru fátíðir fyrr á árurn og eru því flestar aldursgreiningar frá fyrstu tveimur áratugum C-14 aðferðarinnar án leiðréttingar vegna 107
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.