Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 45

í raun er augljóst að tilgátan fær ekki staðist, því hin hnattræna blöndun í andrúmsloftinu er
um 30 sinnum örari en samskipti milli lofts og sjávar. Höfin þekja um 85% af yfirborði jarðar og
yfir þeim myndast hin ríkjandi jafnvægisremma geislakolsins í andrúmsloftinu jafnt sem
sjónum. Væri tilgátan rétt myndu hafhrif einnig skerða C-14 remmuna í eikum á Irlandi, en
þaðan er fjöldi af mælipunktum kvörðunarferilsins kominn. Staðbundin C-14 lægð yfir íslandi
af völdum hafhrifa er því óhugsandi. Af nýlegum mælingum skoskra vísindamanna má sjá að
tilgáta Olssons um hafhrif er röng (Páll Theodórsson 1997).
Olsson taldi einnig að hugsanlega mætti skýra hinn háa aldur með útstreymi kolsýru, sem
er án geislakols, á eldfjalla- og jarðhitasvæðum; kolsýran gæti valdið staðbundinni lækkun
geislakolsremmunnar (Olsson 1991). Nokkrar mælingar Olssons og ýmissa annarra
vísindamanna sýna þó að áhrifa þessarar lækkunar gætir vart þegar komið er nokkur hundruð
metrafrá uppsprettunni (Páll Theodórsson 1997).
G. ÞRÓUN AÐFERÐARINNAR OG LEIÐRÉTTINGAR
Þróun aldursgreiningaraðferðarinnar tók í raun þrjá áratugi. Strax á fyrsta áratug
geislakolsgreininga komu alvarlegir brestir í upphaflegar forsendur og vísindamanna beið
þriggja áratuga endurbóta- og þróunarvinna. Sú saga skal nú rakin í stuttu máli, því þekking
á henni er nauðsynleg til þess að skilja ýmsa þætti í hefðbundinni lýsingu á aðferðinni og
mæliniðurstöðum hennar.
Á fyrstu árum aldursgreininga mældi hver stofa fyrir sig C-14 remmuna í ungum gróðri til
þess að finna Ag, en um miðjan sjötta áratuginn kom í ljós að gildin voru um 2,5% of lág vegna
Suess-hrifa og varð því að leiðrétta fyrstu aldursgreiningarnar, sem þegar höfðu flestar verið
sendar til viðskiptavina aldursgreiningarstofanna.
Annar skekkjuvaldur kom í ljós þremur árum síðar þegar de Vries rnældi sýni úr gömlum
trjám og fékk aldur sem vék greinilega frá því sem talning árhringja gaf. Hann dró af þessu þá
ályktun að C-14 remman í kolsýru andrúmsloftsins hefði ekki verið stöðug á liðnum öldum,
eins og Libby hafði álitið, heldur hefði hún flökt nokkuð. Rannsókn de Vries var upphaf hinna
umfangsmiklu mælinga á geislakolsremmu árhringja frá liðnum öldum og árþúsundum, sem
rætt var um í kaflanum um kvörðunarferil geislakolsgreininga. I lok sjöunda áratugarins virtisl
allskýr mynd hafa fengist af kvörðunarferlinum, en mælingarnar voru gisnar og ekki eins
nákvæmar og síðar varð. Á áttunda áratugnum voru notaðir ýmsir áþekkir kvörðunarferlar
sem allir voru stöðugt fallandi (eða stígandi el'tir stefnu á tímaás). Leiðréttingarferill Ralphs,
sem er sýndur á 3. mynd, var mikið notaður um tíma.
Árið 1962 kom þriðji skekkjuvaldurinn í Ijós þegar nákvæmar mælingar sýndu að
helmingunartími kolefnis-14 hafði verið vanmetinn; nú fékkst gildið 5730±40 ár, eða 3% hærra
gildi en Libby hafði fengið. Um þessar mundir höfðu þúsundir aldursgreininga frá fjölda
rannsóknarstofa verið birtar. Á alþjóðlegri ráðstefnu geislakolsfræðinga 1962 var þó
samþykkt að aldur í geislakolsgreiningum skyldi enn um hríð ákvarðaður á grundvelli eldra
gildis á helmingunartíma (jafna 2), því í flestum tilvikum var leiðréttingin minni en óvissan í
mælingunum og enn nákvæmara gildi fyrir helmingunartímann kynni síðar að koma fram (það
er reyndar ekki komið enn). Stol'an í Uppsölum, þar sem meginhluti íslenskra sýna var
aldursgreindur á þessum árum, gaf þó um árabil tvö gildi á „C-14 aldri“ sem byggðust hvort
á sínum helmingunartíma.
Frá upphafi aldursgreininga var vísindamönnum ljóst að breytileg samsætuhliðrun í
náttúrunni, sem rætt er um í Viðauka B og C, gæti valdið dálítilli skekkju í aldursgreiningum.
Samskonar hliðrun getur reyndar einnig komið fram við tilreiðslu mælisýnanna.
Massagreinar til mælinga á C13/C12-hlutfallinu voru fátíðir fyrr á árurn og eru því flestar
aldursgreiningar frá fyrstu tveimur áratugum C-14 aðferðarinnar án leiðréttingar vegna
107