Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 49

9. mynd. Stuðlun í þykku sillunni sem sker samsetta ganginn. — The columnar
structure of the thick hasaltic sill that dissects the composite dyke.
samsvari basalthlutum samsetta gangs-
ins í hinum opnunum. Ekki var unnt
að rekja ganginn lengra norður.
MYNDUN SAMSETTA
GANGSINS
Samsetta ganginum hefur nú verið
lýst allítarlega, og því rétt að víkja að
myndun hans. Talsvert hefur verið rit-
að um myndun samsettra ganga, eink-
um af breskum jarðfræðingum á fyrri
hluta þessarar aldar. Hér verða þó
aðeins ræddar hugmyndir sem tengjast
samsetta ganginum á Streitishvarfi,
það er að segja tilgáta Guppy og
Hawkes (1925) og tilgáta Blake o.fl.
(1965). í lokin reyni ég að skýra mynd-
un gangsins út frá eigin athugunum
með hliðsjón af eldri tilgátum.
Tilgáta Guppy og Hawkes (1925)
Þau telja að fyrst hafi myndast tvö-
faldur basaltgangur (fjórfaldur í
Hökulvíkurgili þar sem þau gerðu
sínar athuganir), síðan hafi líparítkvik-
an skotist inn á milli heitra basalthlut-
anna. Þau álíta hnyðlingana komna úr
basaltgöngunum þegar líparítið
sprengdi sér leið gegnum þá, en þó
ekki í Hökulvíkurgili. Þau telja sem sé
að sprenging basaltganganna og til-
heyrandi hnyðlingamyndun hafi orðið
annars staðar á leið gangsins, og gefa
þau í skyn að vöntun á basaltgöngum
norðar í opnunni kunni að liggja í því
að þar hafi þeir verið sprengdir burt.
Síðan hafi líparítkvikan borið hnyðl-
ingana með sér á þann stað þar sem
þeir sjást nú (í Hökulvíkurgili). Rök
þeirra gegn því að hnyðlingarnir hafi
myndast á staðnum (í Hökulvíkurgili)
eru í fyrsta lagi þau, að við slíkt
brambolt hefði þykkt basaltganganna
ekki getað haldist svo jöfn, lagamótin
svo skörp (milli líparíts og basalts), né
basaltgangarnir verið án líparítæða. I
143