Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 35

(Leó Kristjánsson o.fl. 1980) sýndur á
8. mynd.
Um nánari frásögn af einstökum
verkefnum í bergsegulmælingum hér-
lendis vísast til greinar í Jökli (Leó
Kristjánsson 1982) og heimildaskrár
þar. Geta áhugamenn aflaö sér sér-
prenta af ýmsum þessara heimilda hjá
höfundi. Margt er þó ógert: bæði eru
fjölmörg svæði á íslandi enn ókortlögð
hvað varðar aldursröð jarðlaga, og
eins á eftir að endurbæta og tengja
saman mælingar á hinum kortlögðu
svæðum. Einnig má nýta bergsegul-
mælingar til rannsókna á ýmsum atrið-
um varðandi jarðhita og ummyndun.
RÁÐLEGGINGAR UM FRAM-
KVÆMD SEGULMÆLINGA í
MÖRKINNI
Við kortlagningu ætti að fylgja eftir-
farandi ábendingum. Þær eiga jafnt
við bólstraberg sem hraun, en almennt
er ekki ráðlegt að mæla t.d. ganga eða
túffríkt brotaberg og set nema sér-
staka nauðsyn beri til.
a. Mælið a.m.k. 4 vel Iöguð sýni úr
mismunandi hæð í hverju hrauni, þó
ekki allra efst þar sem vænta má upp-
hitunar frá laginu ofan á.
b. Leggið áherslu á að taka sýni úr
oxuðum (rauðleitum) hlutum hrauna
og/eða neðst í þeim. Bökuð set rétt
undir hraunum má einnig nota.
c. Treystið best sterkt segulmögnuð-
um sýnum (þó ekki mjög sterkum,
sem geta hafa segulmagnast af eld-
ingu), og nýtið helst ekki næmni seg-
ulmælisins til fulls.
d. Vinnið uppi í fjöllum fremur en á
láglendi. Veljið samfelldar opnur, en
forðist ummynduð svæði og innskot.
e. Tortryggið niðurstöður úr mjög
þunnum, fínkornóttum og stuðluðum
hraunum, svo og úr pólunarsyrpum
sem aðeins eru 1—3 lög.
f. Prófið segulmælinn öðru hvoru
með litlum stangsegli.
g. Tengið löng snið stuttar vega-
lengdir.
h. Reiknið með að hraun sem gefa
bæði N og R sýni, séu yfirleitt með R,
þ.e. öfuga, upprunalega segul-
mögnun.
i. Notið helst annað en segulmæling-
arnar til tenginga, en hafið segulmæl-
ingarnar til að prófa hvort tenging-
arnar séu skynsamlegar.
j. Fáið í vafaatriðum gerðar mæling-
ar á sýnum á rannsóknastofu.
HEIMILDIR
Leó Kristjánsson. 1978. Ný heimsmynd
jarðfræðinnar. - Náttúrufræðingurinn
48: 106-122.
Leó Kristjánsson. 1982. Paleomagnetic
research on Icelandic rocks. A
bibliographical review 1951-1981. -
Jökull 32: 91-106 (viðauki í Jökli 34:
77-79).
Leó Kristjánsson. 1984. Notes on paleo-
magnetic sampling in Iceland. - Jökull
34: 67-76.
Leó Kristjánsson, Ingvar Friðleifsson &
N.D. Watkins. 1980. Stratigraphy and
paleomagnetism of the Esja, Eyrarfjall
and Akrafjall mountains, SW-Iceland.
- J. Geophys. 47: 31-42.
Leó Kristjánsson & I. McDougall. 1982.
Some aspects of the late Tertiary geo-
magnetic field in Iceland. - Geophys.
J. Roy. Astr. Soc. 68:273—294.
McDougall, I. & H. Wensink. 1966. Paleo-
magnetism and geochronology of the
Pliocene-Pleistocene lavas in Iceland.
— Earth Planet. Sci. Lett. 1: 232-236.
McDougall, I., Leó Kristjánsson & Krist-
ján Sæmundsson. 1984. Magnetostrati-
graphy and geochronology of North-
western Iceland. — Jour. Geophys.
Res. 89: 7029-7060.
129