Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 18

176
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
vegstegundirnar eru númeraðar og færð inn tákn yfir halla, upp-
blástur og grjót í jarðvegi. Þá eru einnig færð á teikningarnar bæj-
arhús, vegir, ár, lækir, skurðir og fleiri landmörk, er geta aukið
gildi kortsins. Ekki er teiknað beint á loftmyndirnar, heldur á
gagnsæjan plastpappír, sem lagður er yfir þær. Þetta er útivinnan
við kortagerðina.
Teikning kortanna er þannig gerð, að loftmyndafrumteikning-
arnar eru felldar saman á grunnkort, sem fæst með því, að landakort
af umræddu svæði er stækkað í sama mælikvarða og loftmyndirnar.
Á heildarkortið eru færð öll númer og tákn, sem eiga að prentast
á jarðvegskortið. Síðan er heildarkortið hreinteiknað af teiknara
og er þá búið til prentunar. Nauðsynlegt er að prenta slík kort í
nokkuð mörgum litum, því að annars er nær ókleift að átta sig á
þeim. Prentun litakorta er margbrotin og kostnaðarsöm og því dýr-
ari sem litirnir eru fleiri. Hér á landi er ekki aðstaða til að prenta
nema tiltölulega lítil litakort, og til þess mun einnig skorta hentug-
ar vélar. Þó vil ég taka það fram, að prentun þeirra gróðurkorta,
sem hér hafa verið gerð, og sem prentsmiðjan Litbrá annaðist, er
ágætlega gerð. Það er mikil nauðsyn að skapa hér góða aðstöðu til
prentunar litakorta, og vonandi verður það gert eftir því sem þörf-
in verður augljósari.
Það, sem skiptir meginmáli í sambandi við þá tegund landlýs-
ingar, sem hér hefur verið lýst, er flokkun og lýsing jarðvegsteg-
undanna. Þessi flokkun er nefnilega engan veginn ákveðin af nátt-
úrunni sjálfri, eins og t. d. flokkun dýra og jurta. Það eru raun-
verulega til óendanlega margar tegundir jarðvegs, þ. e. a. s. tvö
jarðvegssnið eru hérumbil aldrei nákvæmlega eins, ef grandlega er
skoðað. Flokkun á jarðvegi tiltekins svæðis má því gera á ýmsa
vegu. Það, sem ræður flokkuninni er sá tilgangur, sem hafður er í
huga með kortagerðinni, og við tilganginn miðast einnig sá mæli-
kvarði, sem notaður er. Þau atriði, er ráða jarðvegsflokkuninni eru
þannig engu síður praktísks en fræðilegs eðlis. Ég skal nefna hér
dæmi þessu til skýringar.
Við erum að vinna að gerð korts yfir allt landið í mælikvarðan-
um 1:500 000, sem á að gefa mynd af jarðvegi og eðli ógróins yfir-
borðs. Sú jarðvegsflokkun, sem notuð er við kort með svo litlum
mælikvarða verður ætíð mjög gróf, og raunar svo gróf, að jarðvegi
á hverju tilteknu afmörkuðu svæði verður ekki lýst á annan veg