Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 4

50
NÁTT Ú RUFRÆÐINGURINN
auðæfi og náttúruskilyrði landsins og skapa fræðilegan grundvöll
að frekari framkvæmdum, eftir því sem tíminn liði.
Að vísu fór það svo, að hinn beini hagnýti árangur rannsókn-
anna varð minni en upphaflega mun hafa verið til ætlazt, en vís-
indaárangurinn þeim mun meiri. Þó getum vér ekki sagt um, hvað
gerzt hefði, ef meinleg örlög hefðu ekki gripið svo hatramlega í
taumana og raun varð á um drukknun Eggerts hinn 30. maí 1768,
sem olli því, að honum gafst ekki færi á að neyta þekkingar sinnar
og áhuga við hagnýt verkefni. í ár eru þannig liðin 200 ár frá þess-
um sorgaratlnirði, þess vegna viljum vér nú rifja upp nokkur atriði
um Eggert Olafsson, þótt raunar hafi fleira verið um hann ritað
en flesta aðra merkismenn aldar hans.
Eggert Ólafsson fæddist í Svefneyjum á Breiðafirði 1. desember
1726. Foreldrar hans voru Ólafur bóndi Gunnlaugsson og kona
lians, Ragnhildur Sigurðardóttir. Voru þau merkishjón í hvívetna,
fastlynd, atorkusöm og vel mennt á þeirra tíma vísu. Ættmenn
þeirra og nánustu forfeður voru búsettir þar við Breiðafjörðinn.
Eggert ólst að mestu upp hjá móðurbróður sínum, Guðmundi Sig-
urðssyni, sýslumanni á Ingjaldshóli. Hann var hinn lærðasti mað-
ur, áhugasamur um þjóðlegar menntir og háttu og lærður vel í
heimspeki, siðavandur og hinn merkasti embættismaður. Er ljóst,
að hann hefur haft veruleg áhrif á lífsstefnu fóstra síns eins og
hún síðar var mörkuð.
Eggert stundaði nám í Skálholtsskóla og siðar í Hafnarháskóla
með tilstyrk Guðmundar fóstra síns. Stúdentsprófi lauk hann á til-
settum tíma 1746 með góðum vitnisburði, og þótti hann þá þegar
mjög fyrir skólabræðrum sínum um flesta hluti. I ævisögu hans
segir síra Bförn Halldórsson, „að hann sneiddi sig hjá öllum
hrekkjatiltækjum skóladrengja, jrótt hann væri glaðlyndur að lík-
indum aldurs síns og leikinn í meira lagi“. Vera má þó, að full-
djúpt sé hér tekið í árinni, því að saga Eggerts Olafssonar hefur
frá öndverðu verið sögð með nokkrum helgisögublæ, sem minnir
á sögur dýrlinga hinnar kaþólsku kirkju. Þó er sennilegt, að þegar
í skóla hafi komið fram alvörugefni hans, sem ræktuð hefur verið
af siðavöirdu uppeldi fóstra hans. Mun hann og hafa verið stoltur
nokkuð, svo sem löngum hefur verið dómur aljrýðu manna um
hann.
Ekki er fyllilega ljóst, á hver fræði Eggert lagði einkum stund