Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 6

52
NÁT T Ú R U F RÆÐINGURINN
hann hefur tekið saman að ráði kennara síns Ramusar, er ein af
þeim venjulegu háskólaritgerðum, sem þá tíðkuðust. Sýnir það
mikinn fróðleik höfundar, og er merkilegt á marga lund.
Sama árið og Eggert kom til háskólans, kom þangað norðan úr
Hólaskóla Bjarni Pálsson frá Upsum við Eyjafjörð. Hóf hann þá
nám í læknisfræði. Ekki fara sögur af, með hverjum hætti kynni
þeirra og samstarf hófst, en sennilega hefur sameiginlegur áhugi
á náttúrufræðum og þá einkum náttúru íslands leitt hugi þeirra
saman, því að annars voru þeir um margt ólíkir. Bjarni gat sér
brátt orðstír í námi eigi síður en Eggert, samdi hann einnig há-
skólaritgerðir og voru sumar þeirra prentaðar. Fjölluðu þær allar
um náttúrufræðileg efni. Námsferill þeira og ritsmíðar þessar hafa
sýnilega vakið athygli ráðamanna á þessum bráðgáfuðu íslending-
um, því að 1750 var þeim af prófessor Möllmann falið það trún-
aðarstarf að skrásetja bækur háskólabókasafnsins. Það verk leystu
þeir svo vel af hendi, að næsta ár voru þeir sendir til íslands til
að safna gömlum bókum og náttúrugripum, höfðu þeir til þess
styrk úr sjóði Arna Magnússonar, sem mæltist misjafnlega fyrir
meðal íslendinga í Höfn. Vafalítið bar sú ferð meiri náttúrufræði-
legan en fornfræðilegan árangur. Fóru þeir víða um Suður- og
Suðvesturland, og Bjarni fór einnig til heimasveita sinna nyrðra.
En frægust verður sú ferð þó fyrir það afrek, að þá gengu þeir á
Heklu fyrstir manna. Er sú fjallganga einstakt afrek, ekki vegna
þess, að svo erfitt væri að ganga á fjallið, heldur af því, að liér
þurfti að sigrast á hjátrú og hleypidómum meiri en oss nú órar
fyrir. Verður Hekludagur þeirra, 20. júní 1750, ætíð talinn einn
af merkisdögum íslenzkrar rannsóknarsögu. Með þeirri ferð rufu
þeir félagar þann hræðsluhjúp, er hvílt hafði á háfjöllum og þó
einkum Heklu. Síðar á ferðum sínum gengu þeir á önnur fjöll,
en mjög lögðust fjallgöngur aftur niður eftir þeirra dag. Ekki voru
þó allir hrifnir af Hekluferð þessari. Biskupinn í Skálholti, Olafur
CAslason, veitti þeim allharðar átölur fyrir að liafa freistað svo
Drottins að hætta á slíka ferð. Slík voru viðhorf lærðra manna á
landi hér, hvað þá almúgans.
Um þessar mundir var vaknaður mikill áhugi meðal ráðamanna
og vísindamanna í Kaupmannahöfn um að rannsaka fsland, bæði
náttúru þess og atvinnu- og þjóðarliætti. Danskur maður, Niels
Horrebow, dvaldist á íslandi um þessar mundir, og skyldi fást við