Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 69

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 69
r NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 187 nefndi, varðandi landslag það sem Landbrotshraunið, eða réttara Eldgjárhraunið, rann yfir. Þessi mikla truflun á starfsemi Skaftár virðist hafa átt sér stað fyrir um það bil 2000 árurn eða nokkru fyrr (Jónsson 1954). En Skaftá lét ekki sinn hlut. Aftur tók hún til við að sverla burt hraunið úr gljúfrinu og fylla hraunið lyrir neðan möl, sandi og leir. Þegar því verki var að mestu lokið fékk hún fastari farveg og gróðurlendi breiddist yfir hraunin og jafnvel skógur náði fót- festu. Nokkrir af farvegum eftir Skaftá á þessum tírna eru enn vel sýni- legir suður eftir Landbroti. Einn þeirra, og ekki lítill. hverfur undir Skaftáreldahraunið skamrnt austan við Dalbæjarstapa. Þaðan má rekja farveg austur í Ármannskvísl, sem nú er bara smálækur, sem kemur upp í farveginum og fellur eftir honum norður í Skaftá gegnt Systrastapa. Önnur kvísl hefur svo líklega fallið líkt og Tungulækur gerir nú, ein um Ofærugil milli Hátúna og Kársstaða, ein um Hestlækjargil, vestur af Hraunkoti, og ein rétt sunnan við Þykkvabæ. Víðs vegar í hólunum má sjá stóra farvegi, t. d. við Far- vegarháls, og eins sléttar flatir tengdar við farvegi og auðsjáanlega til orðnar af framburði straumvatna. Eitt dæmi um slíkar mynd- anir er Mjóaleira, suðvestur af Hátúnum. Þess má geta, að orðið leira er hér um slóðir notað nm slétta, blauta sanda, oftast með mjög grunnum lænum og stundum alveg þakta grunnu vatui. Meginkvísl Skaftár virðist á þessum tírna hafa fallið nærri beint suður eftir hrauninu og út af því skammt vestur af Seglbúðum. Þar hefur hún náð að sverfa dálítið inn í hraunið og mynda foss og fyrir neðan hyl, allmikinn, sem enn má sjá og nefnist sá Trölls- hylur. Ekki er vitað hvenær þessi kvísl hætti að renna þarna, en fyrir 1362 hefur það verið, því öskulagið frá gosinu mikla í Öræfajökli það ár er óhreyft í hinum forna farvegi. í riti sínu um Skaftárelda getur Jón Steingrímsson þess, að Skaftá hali um „nokkur hundruð ár“ runnið um skarðið milli Dalbæjar- stapa og Heiðarháls, en þar var Stapaloss. En ekki getur hann þess, hvar hún hali áður runnið. Sýnist mér, að telja megi víst, að hún hafi þá runnið suður Landbrotið og meginállinn l'allið í Trölls- hyl, en kvíslar víðs vegar, eins og áður er getið. Gerðist þessi breyting kannski á fyrstu öldum íslandsbyggðar
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.