Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1970, Page 75

Náttúrufræðingurinn - 1970, Page 75
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 193 ingsmetrar. Slík smágos undir jökli gætu vel nægt til að orsaka hlaupin, enda þótt þau hefðu ekki orku til að brjótast upp í gegn- um nokkur hundruð nretra þykkan ís. I öðru lagi er svo hugsan- legt, að vatn safnist fyrir undir jöklinum á sama hátt og á sér stað í Grímsvötnum, og hlaupi svo, þegar vissri hæð er náð. Vitað er, að nrikil hverasvæði eru undir jöklinum, og geta þau að sjálfsögðu haft veruleg áhrif í þessu sambandi. HVERFISFLJÓT Hverfisfljót kemur undan jökli allmiklu austar en Skaftá og byrj- ar vatnasvið þess lítið eitt vestan við Eldborgaraðirnar, eins og áður er getið, og er norðurendi hennar nokkuð vestan við gossprunguna frá 1783. Eldborgaraðirnar hafa því gosið a. m. k. tvisvar. Rétt við norð- austurenda gígaraðarinnar er nm 60 m hár gígur mjög reglulegur og að mestu hlaðinn úr hraunkúlum (bombum) og gjalli. Bæði Þorvaldur Thoroddsen og Guðmundur Kjartansson liafa talið þennan gíg eldri en frá gosinu 1783, en Sigurður Þórarinsson (1967) hallast liins vegar að því, að hann sé frá Skaftáreldum. Ekki tel ég að það fari milli mála, að hann sé frá því gosi, enda hefur hraun frá honum að mestu fært í kaf lítinn eldri gjall- og öskugíg örskammt vestar. Litlar hrauntraðir liggja frá stóra gígnum til suð- vesturs og hverfa undir gjallið í gígnum sjálfum. Álma úr stærri hrauntröðum suðaustan undir gígnum sameinast þeim og taka þar með af allan efa um að um samtíma myndun er að ræða. Norðvestur af gígaröðinni frá 1783 er allstórt gervigíga- svæði, sem tilheyrir Skaftáreldahrauni. Gervigígir eru raunar víðar í því, t. d. norðaustur af Blæng og víðar. Svo er að sjá sem gjall- gígurinn stóri sé eitthvað að síga saman, því alveg ferskar hring- laga sprungur mátti sjá í gjallinu meðfram gígskálinni, er við Ing- var Birgir Friðleifsson gengum á þennan gíg þann 28. júlí 1968. Þess má geta, að ég tel, að á a. m. k. þrem stöðum í Austurgjánni (þ. e. gígaröðinni austan Laka) séu eldri gígir en frá 1783, en ekki skal nánar um það fjallað hér. Margar smáar jökulkvíslar falla í Hverfisfljót uppi við jökul um aura og sanda. Vel geta á þessu svæði verið hraun hulin sandi, þó 13
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.