Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1970, Síða 80

Náttúrufræðingurinn - 1970, Síða 80
198 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN fljóts. Gera verður ráð fyrir að miklu fleiri gígir hafi verið í þess- ari gígaröð heldur en þeir, sem nú sjást, því Skaftáreldahraunið flæddi yfir að Iieita má allt svæðið milli Brattaháls og Miklafells, og er því líklegt, að aðeins stærstu gígirnir standi upp úr því. Einn þeirra er geysimikill hraungígur og hefur hraunið runnið út úr honum að suðaustan. Frá Rauðhól, vestan Miklafells, hafa mikil hraunflóð fallið suður dalinn og sameinazt þeim hraunstraumi, sem kom úr gígunum austan fellsins og féll um dalinn milli Hnútu og Miklafells. Ætla má, að þar hafi Hverfisfljót hið forna áður runnið. Það hefur því orðið að víkja fyrir hrauni á sarna hátt og Skaftá. Síðar gróf það sér gljúfur í þetta hraun, unz Skaftárelda- hraunið hrakti það austur fyrir Hnútu. Hraunflóðið féll svo suður dalinn milli Dalfjalls og Brattalands, en ein kvísl úr austurhluta Rauðhólaraðarinnar féll suður austan við Brattháls og milli hans og Kálfafellsheiðar. Álma úr því hrauni féll þó vestur af milli Hnútu og Dalfjalls og hefur þar sameinazt vestustu hraunkvíslinni, en eystri meginkvíslin hefur runnið milli Núpafjalls og Kotafjalls. Gengur þetta hraun ixndir nafninu Núpa- hraun. Smáspýja úr því féll um kletta og bratta skoru, Tröllaskarð, norðan Núpafjalls niður á jafnsléttu. Líklega hefur þar þá verið vatn fyrir, því gervigígur hefur myndazt þar. Við Tröllaskarð er jarðvegur undir Núpahrauni (7. mynd). Eins og áður er sagt gætu sumir gígirnir suðaustanmegin gíga- raðarinnar vestan Hverfisfljóts verið gervigígir. Mér er þó nær að halda, að flestir þeirra og jafnvel allir séu raunveruleg eldvörp, því eins er við austurhluta gígaraðarinnar, að þar er röð af litlum gígum samsíða megingígaröðinni og virðast þeir vera eldvörp, enda þótt fulla sönnun fyrir því vanti, því þeir eru að nokkru komnir undir hraunflóðin frá megineldvörpununr. Líklegast sýnist mér, að í byrjun gossins hafi gosið á báðum þess- um línum, en að fljótlega hafi gígaröð sú, sem er næst því að vera í sigdalnum miðjum, orðið ráðandi. Gígurinn najst austan við Hverfisfljót er geysimikið eldvarp. Hann er opinn til suðurs og hraunflóð mikil hafa þaðan runnið. Hraun er á botni gígsins. Raunar er jiarna um tvo gígi að ræða, sem skildir eru af smáhafti, og eru báðir aflangir í stefnu gígarað- anna. Rétt norðaustan við þennan mikla gíg er annar mjög stór, en þó
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.