Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 95

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 95
NÁTT Ú RU F RÆÐ1NGURINN 213 sem komast fyrir á einum fersentimetra, er sem næst því að vera 25 þúsundir. Falli sandkorn eða önnur ólífræn efni á yfirborð blaðs- ins, hefur það alls engin áhrif á starfsemi kirtlanna. En um leið og fluga kemur í snertingu við þá, örvast slímrennsli þeirra all- verulega, og blaðrennan þrengist smátt og smátt við það að rendur blaðsins taka að vefjast upp, og mikið slím safnast á miðju blaðs- ins, svo að lítil lífsvon er fyrir veslings fluguna. Að sólarhring liðn- um er blaðið búið að melta fluguna og jurtin búin að notfæra sér Jrau holdgjafaefni, sem voru í líkama hennar. Við rannsókn á kirtilsafa l^laðsins hefur komið í ljós, að honum svipar mikið til magasafa manna og spendýra að Jrví er snertir sam- setningu og verkanir. Unr Jretta getum við sannfærzt nreð Jrví að setja blöð af Iyfjagrasi í volga nrjólk. Mjólkin hleypur. Af Jrví er lreiti jurtarinnar, hleypisgras, dregið. Þennan eiginleika lyfjagrass- ins lrafa Norðurlandabúar, sér í lagi Lappar, fært sér í nvt um langan aldur með því að framleiða tatmjölk eða mjólkurþykkni. Um þetta segir síra Björn í Sauðlauksdal í Grasnytjum: ,,í Norvegi, Svíaríki og Finnmörk leggja menn lyfjagrasblöð í mjólkursíu. Þegar mjólkin er þar í gegnum síuð, setja menn hana á afvikinn stað, 2—3 daga og lengur ef kalt er, Jrá verður mjólkin þykk, en skilur sig þó ekki í mysu og smakkar Jrá vel. Þetta kallast þélta. í þá mjólk, sem drekka skal á nrálum, er látið nokkuð lítið af þessari þéttu, svo að hún verði betri og þykkri; það er sumarmatur norskra og sænskra bænda, og þykir þeim drýgindi mikil í þessari matskap- an. Það feitasta ofan af þéttunni eta þeir við brauði.“ I gamla daga hafa blöð af lyfjagrasi eitthvað verið notuð hér á landi í stað hleypis, en sennilega langtum minna en átti sér stað á hinum Norðurlöndunum. Þá skulum við kynnast þriðju dýrætunni okkar, blöðrujurtinni. íslenzk aljrýða Jrekkir lítið til Jressarar jurtar; ba^ði er Jrað, að hún vex mjög dreift um landið og svo hitt, að hún heldur sig á lítt áberandi stöðunr, sem sé á kafi í vatni frarn með bökkunum í gömlum mógröfum. Auk þess her hún mjög sjaldan hlóm hér á landi. Jurtin vex í stórum flækjunr; og ef við tökum eina slíka flækju upp rir vatninu, komust við að raun um, að blöðrujurtin hefur engar rætur. Blöðin eru snrá, mjóflipótt, alsett snránnr, hálf- gegnsæjum og sérkennilegum hlöðrum. Við undrumst, að jurtin skuli geta haldið tegundinni við, þar sem hún lrefur engar rætur
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.