Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1970, Síða 106

Náttúrufræðingurinn - 1970, Síða 106
224 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN þar sem lægst var. Á botninn söfnuðust einnig dýraleifar, t. d. skor- dýraleifar, og einnig bárust frjó og fræ ýmissa plantna í fenin með vindi. Steinefni bárust í fenin við áfok eða við það, að vatn flæddi yfir og skolaði með sér sandi og leir frá hærri landssvæðum í kring. En aðalefnið, sem safnast fyrir og fyllir fenin og mólögin myndast af, eru leifar gróðursins, sem deyr á hverju hausti. Mýrar myndast einnig á hallandi landi, þar sem úrkoma er mikil, og eru slíkar aðstæður víða hér á landi. Mór verður til við ófullkomna rotnun jurta, sem vaxa í mýr- unum. Er þar einkum um að ræða grös, hálfgrös og mosa. Þó er þar einnig að finna leifar trjákenndra jurta, einkum lyng, víði, fjalldrapa og birki. Mólögin myndast af leifum gróðursins, sem deyr á hverju hausti, og árlega leggst nýtt lag jurtaleifa ofan á það sem fyrir er og yfirborð mýrarinnar hækkar smátt og smátt. Vatnið í mýrunum er kyrrstætt, staðnað. Það er súrt og súrefnis- snautt og þess vegna óhagstætt umhverfi fyrir lífsstarfsemi rotnunar- gerla, sem eru loftkærir. Rotnunargerlarnir, sem þurfa súrefni til lífsstarfsemi sinnar komast ekki að, vegna þess að loft skortir. í stað eiginlegrar rotnunar kemur því hægfara húmusmyndun fyrir starf loftfælinna gerla; viðbót af lífrænum efnum verður árlega meiri en það sem hverfur við rotnun. Sumt af gróðrinum hverfur að vísu á annan hátt, ef landið er nytjað, einkum við beit og áður fyrr við slátt, þegar heyjað var á engjum. Það er ljóst, að mór myndast einkum í röku, svölu loftslagi og eiginlegt heimkynni mómýra er allt tempraða beltið nyrðra. í hita- beltinu myndast reyndar einnig mýrar eða fen, þar sem rakt er og heitt; rotnunin hefur þar ekki við vegna þess hve vöxtur gróðurs- ins er ákafur, og höfuðskilyrðið, vatnssósa jarðvegur, er fyrir hendi. Slíkar fenjamýrar er t. d. að finna á Malakkaskaga, Flórída og víðar. Frægt dæmi um skógivaxna fenjamýri er The Dismal Swamp í Virg- inía og Norður-Carólina í Bandaríkjum Norður-Ameríku. Þessi fen eru 3800 km2 að stærð og aðeins fáein fet yfir sjó. Ekki verða allar mýrar taldar til mómýra. Stundum hafa lægðir og grunn vötn fyllzt af leðju eða leir vegna árennslis, og í dölum meðfram ám og í óshólmum milli fljótakvísla er jarðvegur oft mjög steinefnaríkur. Ekki er venja að tala um mómýri nema líf- rænt efni sé a. m. k. helmingur þurrefnis. Að gamalli þýzkri venju er mýrunum stundum skipt í lágmýrar
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.