Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1990, Page 39

Náttúrufræðingurinn - 1990, Page 39
Karl Skírnisson og Erling Ólafsson Sníkjudýr í selum við Island með umfjöllun um hjartaorminn Dipetalonema spirocauda og selalúsina Echinopthirius horridus INNGANGUR Tvær tegundir sela, landselur (Phoca vitulina L., 1758) og útselur (Halichoerus grypus Fabricius, 1791) lifa að staðaldri við strendur íslands. Fjórar aðrar tegundir, vöðuselur (Pagophilus groenlandicus Erxleben, 1777), hringanóri (Pusa hispida Schreber, 1775), blöðruselur (Cystop- hora cristata Erxleben, 1777) og kampselur (Erignathus barbatus Erx- leben, 1777) eru reglulegir gestir en fimmta tegundin, rostungur (Odoben- us rosmarus L., 1758) sést sjaldnar hér við land. King (1964) sýnir útbreiðslu þessara tegunda, en þær lifa allar ein- ungis á norðurhveli jarðar. Fimm undirtegundum landsels hef- ur verið lýst. Tvær þeirra (P.v. largha og P. v. geronimensis) lifa við strendur Kyrrahafs en þrjár (P.v. concolor, P.v. richardii og P.v. vitulina) við strendur Atlantshafs. Aðskildir stofn- ar útsels lifa sitt hvorum megin Atl- antshafs (King 1964). Erlendis hafa fjölmargir aðilar feng- ist við rannsóknir á sníkjudýrum sela (sjá t.d. Margolis 1956, Sprehn 1966, Reijnders o.fl. 1981, Weber 1988). Yf- irlit yfir sníkjudýr í selum er að finna í King (1964). Heimilda um sníkjudýr í selum frá íslandi er getið í Töflu 1. í þessari grein er yfirlit yfir tegundir sníkjudýra í selum hér við land. Getið er fjögurra tegunda sem ekki hafa fundist hér áður. Tvær þeirra, selalús- in (Echinopthirius horridus Olfers, 1816) og hjartaormurinn (Dipetalon- ema spirocauda Leidy, 1858) fá nánari umfjöllun. EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR Á tímabilinu frá október 1988 til janúar 1990 gekkst annar höfundur greinarinnar (K.S.) fyrir margvíslegri sýnatöku úr 15 landselum (10 urtum, 5 brimlum), tveimur útselum (kyn- þroska urtum) og einum hringanóra (ungri urtu) frá Islandi. Sýnunum var safnað fyrir nokkra erlenda rann- sóknaraðila, m.a. til að mæla mótefni gegn svonefndri selafársveiru (Phoci- ne Distemper Virus, PDV) í blóði hér- lendra sela. Auk þess voru tekin ör- veru- og vefjasýni til samanburðar- rannsókna við sýni úr selum sem drápust í miklum faraldri við strendur V-Evrópu á tímabilinu frá apríl 1988 fram eftir árinu 1989 (Osterhaus o. fl. 1988, Heidemann og Schwarz 1989, Harwood o. fl. 1989). Samtímis sýna- töku var leitað að sníkjudýrum í melt- ingarfærum, lungum og hjarta sel- anna. Þráðormar sem fundust í melt- ingarvegi voru ekki greindir til tegunda. Náttúrufræöingurinn 60 (2), bls. 93-102, 1990. 93

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.