Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 20

Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 20
opnast í austurhlíðinni, en af lýsingun- um verður ekki ráðið hvenær þeyti- gosið var ákafast. Af frásögnum sjón- arvotta má hins vegar álykta að gjósk- an sem myndaðist fyrsta klukkutím- ann hafi aðallega komið úr sprungum við Axlargíginn í suðvesturöxl Heklu, en næstu klukkutímana hafi gjóska jafnframt komið upp á suðvesturhluta Heklugjár og sprungum í austurhlíð- inni. PEYTIGOSIÐ - GOSMÖKKUR- INN SÉÐUR í VEÐURSJÁ Vegna éljagangs, myrkurs og erfiðr- ar færðar voru athuganir á gosstöðv- unum og framvindu gossins, bæði á jörðu niðri og úr lofti, minni en æski- legt hefði verið fyrsta gosdaginn. Lítt sást til gosmakkarins og ógerlegt hefði verið að rekja breytingar á stærð og stefnu hans ef ekki hefði komið til tæki sem gat skráð upplýsingar um hann þrátt fyrir óhagstæð skilyrði, en það er ratsjá útbúin til að fylgjast með ákveðnum veðurþáttum, svonefnd veðursjá. I þessu gosi var í fyrsta sinn fylgst með gosmekki í slíkri veðursjá. Hún er á Miðnesheiði og er eign Veður- stofu Islands. Veðursjáin getur nú sýnt úrkomu og ský í allt að 480 km fjarlægð en á gostímanum var aðeins hægt að sjá í um 240 km fjarlægð (2. mynd a). Frá henni eru um 150 km austur að Heklu. Veðursjáin sýndi þann hluta gosmakkarins sem var nægilega þéttur til að endurvarpa rat- sjárgeislanum, frá rúmlega 1,5 km hæð og upp í a.m.k. 12 km hæð. í 2 km hæð kom gosmökkurinn glöggt fram á fyrstu 100 km frá upptökum og var hægt að fylgjast með stefnu, stærð og lögun hans sunnan jökla. Einnig sást hvar hann var þéttastur á hverjum tíma. Veðursjáin var í tilraunarekstri á gostímanum og tókst ekki að vista upplýsingarnar um mökkinn að fullu. Upplýsingar úr 2 km hæð voru skráð- ar beint af tölvuskjá og 2. mynd sýnir útlínur gosmakkarins, fyrst kl. 17.50, eða um 50 mínútum eftir að gos hófst, og síðan á klukkutíma fresti til kl. 01.50 hinn 18. janúar. Samkvæmt þeim var mökkurinn „mestur að um- fangi“ kl. 18.50 (2. mynd c) í þessari hæð. Það þýðir þó ekki að þeytigosið hafi verið ákafast á þeim tíma, því gosefnin voru nokkurn tíma að berast frá fjallinu og samanburður við mynd gerða klukkustund áður (2. mynd b) sýndi að gosmökkurinn hafði mjókk- að og „þynnst“ næst Heklu. Þeyti- gosið náði því hámarki nokkru fyrr og verulega hafði sljákkað í því kl. 18.50. Veðursjármyndirnar sýna að nokkr- ar sveiflur hafa verið í þeytigosinu og ekki dró jafnt og þétt úr því. Milli kl. 19 og 20 gildnaði mökkurinn aftur næst Heklu en laust fyrir kl. 21 var þessi hluti hans mjög rýr (2. mynd e) og virtist ekki ná alveg að fjallinu. Til greina kemur að þeytigosið hafi þá nánast dottið niður um tíma. Hann var ívið þéttari þar klukkustund síðar og svipaður kl. 22.50. Eftir það var mökkurinn allur minni um sig þar til skráningu var hætt kl. 01.50. Breytingar á stefnu gosmakkarins sjást glöggt á veðursjármyndunum. Fyrstu þrjár klukkustundirnar barst hann til norðnorðausturs en fór þá að sveigja til austurs og stefndi austnorð- austur laust fyrir miðnætti. Hann sveigði síðan til norðurs og áfram til vesturs en skráningu var þá hætt. Tek- ið skal fram að ekki er víst að teikn- ingum af gosmekkinum beri fullkom- lega saman við tölvuteiknaðar myndir sem gera á síðar meir og hann gæti hnikast til miðað við kennileiti á ein- hverjum þeirra. Gosmökkurinn kom einnig fram á 162
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.