Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 36

Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 36
1. mynd. Heklugosið 1845—46. The Hekla eruption 1945-46. Teikning drawing Odd- ur Erlendsson á Púfu í Landssveit. út 1847 í Kaupmannahöfn. f bókinni styðst Schythe mikið við frásagnir Odds Erlendssonar bónda á Þúfu á Landi, en hann skráði ítarlega dagbók um gang gossins frá fyrsta degi til hins síðasta og fjallar einnig um afleiðingar þess. Ekki er til eins samfelld lýsing á neinu öðru stórgosi í Heklu. Rit Odds var fyrst gefið út í heild árið 1986. Það sem eftir lifði af nítjándu öld- inni urðu allmargir innlendir og er- lendir fræðimenn til þess að skoða Heklu. í þeim hópi voru m.a. Björn Gunnlaugsson sem gekk á fjallið 1846, Norðmaðurinn Theodor Kjerulf 1850 og Englendingurinn Charles S. Forbes 1859. Svíinn C.W. Paijkull skoðaði Heklu 1865 og hinn heimskunni enski landkönnuður Richard Burton gekk á fjallið 1872. Þorvaldur Thoroddsen gekk á Heklu 1889. Helsta framlag hans til rannsókna á Heklu var gosannállinn sem hann vann upp úr heimildum og birtist m.a. í „Eldfjallasögunni“ árið 1925 að honum látnum. Framan af 20. öld virðist áhugi á Heklu hafa verið fremur Iítill en þó gekk Helgi Pjeturss á fjallið 1910 og 1911. Rannsóknir á Heklu hófust fyrir alvöru á þriðja og fjórða áratug 20. aldar en þá kannaði Guðmundur Kjartansson jarðfræðingur fjallið og umhverfi þess allrækilega. Hann skrif- aði um þær athuganir sínar í Árbók Ferðafélags íslands 1945 og birti þar einnig kort af hraununum næst fjall- inu. Á fjórða áratug 20. aldar þróaði Sigurður Þórarinsson svonefnda ösku- lagafræði. Hún byggist á því að kanna öskulög sem varðveist hafa í jarðvegi og rekja þau til upprunastaðar. Þrot- laus vinna Sigurðar á þessu sviði svipti hulunni af mörgum stóratburðum í sögu íslenskra eldfjalla, þeirra á með- al Heklu. Með hliðsjón af annálum og öðrum rituðum heimildum tókst hon- um að finna öskulög frá öllum gosum sem vitað er um í fjallinu eftir að land byggðist. Sigurður uppgötvaði einnig fjögur ljós eða tvílit öskulög frá forsöguleg- um tíma sem hann rakti til Heklu. Guðrún Larsen var samstarfsmaður Sigurðar síðustu æviár hans og hefur haldið þessum rannsóknum áfram síð- an. Heklugosið 1947^18 vakti á ný áhuga á fjallinu og fylgdust margir vís- indamenn með gosinu. Fjöldi greina birtist um niðurstöður rannsóknanna, meðal annars í ritröð Vísindafélags ís- lendinga, „The eruption of Hekla 1947-1948“. Helstu höfundar eru Sig- urður Þórarinsson, Trausti Einarsson og Guðmundur Kjartansson. Þar er in. a. að finna ítarlega umfjöllun Sig- urðar Þórarinssonar um gossögu Heklu eftir að land byggðist og var 178
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.