Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1992, Side 67

Náttúrufræðingurinn - 1992, Side 67
flækjast stundum hópum saman út fyr- ir varpheimkynni sín síðsumars. Þess- ar göngur eru tíðastar í löndunum við Eystrasalt. Tvær stórar göngur voru í júlí og ágúst 1975 og 1979 (Walden- ström o.fl. 1981). Kvöldfálkar hafa sést þrisvar sinn- um á Islandi, tvisvar að vorlagi (apríl) og einu sinni síðsumars (júlí). 1. Hólmur á Mýrum, A-Skaft, 28.-29. júlí 1980 (karlf. ad RM7063). GP og KHS (1982). Kvöldfálki hefur sést tvisvar eftir 1980: karlfugl 20. apríl 1981 við Hjalla í Ölfusi (GP og KHS 1983) og karlfugl 18. apríl 1985 við Svínafell í Nesjum (GP og EÓ 1988). Gunnfálki (Falco subbuteo) Gunnfálki er varpfugl í Evrópu og Asíu. Sumarkjörlendi hans er gisið skóglendi (5. mynd). Gunnfálki verp- ur í trjám, oftast í gömul kvistahreiður annarra fugla. Á sumrin lifir hann mest á fuglum og skordýrum, einnig á leðurblökum, nagdýrum og eðlum. Á veturna lifir hann mest á skordýrum, einkum termítum og engisprettum. Gunnfálki er farfugl og dveljast evr- ópskir fuglar í sunnanverðri Afríku á vetrum. Haustfarið í Norður-Evrópu byrjar um miðjan ágúst og lýkur um miðjan október, hámark í september. Vorkomutími gunnfálkans í Evrópu er frá lokum apríl fram í lok maí. Gunnfálki hefur sést 7 sinnum á Is- landi: 1. Grjótnes á Sléttu, N-Þing, 2.-3. júlí 1970 (karlf. RM1330). Björn Björns- son. Fuglinn var tekinn af hundi. Sex tilvik eru kunn eftir 1980; þar af voru þrír fuglar 17.-24. apríl 1987, einn við Kvísker, annar í Hveragerði og sá þriðji settist á skip (GP og EÓ 1989b); hin þrjú tilvikin eru frá sunnan- og suðaust- anverðu landinu og frá júní og júlí (GP og EÓ 1989a, 1989b, GP o.fl. 1992). Athygli vekur að fjórir fuglar skuli sjást í júní og júlí, það er utan fartíma. Hugsanlega hafa einhverjir þessara gunnfálka komið fyrr um vorið og dvalið, en það á ekki við um þá alla, t.d. settist fugl á skip í Grindavíkur- djúpi 17. júní 1986, 60-70 sjóm. frá landi. [Stjörnufálki (Falco lanarius) Faber (1822) kveðst hafa skotið Falco lanarius á Akureyri 18. september 1819 en eintakið er nú löngu glatað. Jónas Hall- grímsson (1936) kallaði þennan fugl stjörnufálka. Hér er líklega átt við varg- fálka (Falco cherrug) sem er sjaldgæfur varpfugl í austanverðri Evrópu. Við erum sammála ýmsum fyrri höfundum að taka þennan fund ekki gildan (sbr. Krúper 1857, Newton 1863, Hantzsch 1905, Bjarni Sæmundsson 1936, Timmermann 1949).] Förufálki (Falco peregrinus) Förufálki hefur mjög víða út- breiðslu og er varpfugl í öllum heims- álfum (5. mynd). Á norðurhveli jarð- ar er hann að finna um mest alla Evr- ópu, norðanverða Asíu, Norður- Ameríku og á Grænlandi. Utbreiðsla förufálkans í Evrópu og Norður-Am- eríku dróst mikið saman á árunum 1950-70 (Hickey 1969). Orsök fækk- unarinnar var sú sama og olli stofn- hruni sparrhauks, nefnilega DDT og hliðstæð efni. Notkun DDT hefur ver- ið bönnuð víða á Vesturlöndum um nokkurt skeið og hefur sú viðleitni m.a. borið þann árangur að förufálk- um á Bretlandseyjum hel'ur fjölgað (Ratcliffe 1980). Sums staðar hafa verið gerðar tilraunir með að sleppa förufálkum á svæði þar sem þeir voru útdauðir. Þetta hefur mikið verið gert í Norður-Ameríku en einnig nokkuð í Evrópu, t.d. í Svíþjóð og Þýskalandi. Þessir förufálkar eru flestir afkvæmi 209
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.