Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1992, Page 69

Náttúrufræðingurinn - 1992, Page 69
NIÐURLAG Ránfuglum má skipta í tvo hópa með tilliti til hvernig þeir haga ferðum sínum um fartímann. I öðrum hópn- um eru stórir fuglar með langa, breiða og snubbótta vængi, t.d. ernir, gamm- ar og vákar. Þessir ránfuglar nýta sér uppstreymi og ferðast að mestu yfir landi, en ef þeir þurfa að fara yfir höf fara þeir stystu leið, t.d. yfir þröng sund. í hinum hópnum eru litlir og meðalstórir ránfuglar með langa og mjóa vængi, t.d. gjóðar, fálkar og heiðar. Þessir fuglar nýta sér ekki uppstreymi og fara jafnt yfir höf og lönd. Haukar (Accipiter) fara bil beggja, þeir nýta sér gjarnan upp- streymi en ferðast einnig óhikað yfir höf (Newton 1979). Það er fróðlegt að skipta íslenskum flækingsránfuglum í hópa með tilliti til ferðamáta þeirra um fartímann. Þeir ránfuglar sem ferðast óhindrað yfir höf og lönd eru tíðastir hér, með 9 tegundir (60%) og 92 fundi (84%). Af hinum, sem ógjarnan ferðast yfir höf, eru 5 teg- undir og 18 fundir. Hlutfall þessara tveggja ránfuglahópa er þó mun jafn- ara í fuglafánu þeirra svæða þar sem uppruna þessara flækinga er að leita, það er í Evrópu og Norður-Ameríku. Vegna legu sinnar er ísland því óað- gengilegt fyrir margar tegundir rán- fugla sem búa í næsta nágrenni við okkur. Er hugsanlegt að einhverjar þessara tegunda eigi eftir að nema land á Is- landi? Til að slíkt megi gerast verða fuglarnir að koma hingað á réttum tíma árs, vera nógu margir og finna kjörlendi og fæðu við sitt hæfi. Af þessum 14 tegundum ættu að minnsta kosti þrjár eða fjórar að geta lifað hér, það er bláheiðir, gjóður, turnfálki og förufálki. Furðu vekur hve förufálk- inn er sjaldséður á Islandi, þar sem aðeins eru um 500 km til næstu varp- stöðva á Austur-Grænlandi og öll skil- yrði hér hin ákjósanlegustu fyrir hann. Fyrir 1940 voru aðeins tvær af þess- um 14 tegundum þekktar hér á landi (turnfálki, eitt tilvik, og gjóður, tvö tilvik). Eftir 1940 varð veruleg aukn- ing og sjö fundir eru frá 1940-1949. Þetta jókst hægt og bítandi næstu ára- tugi og 18 fundir eru frá 1970-79, en þá verða rnikil umskipti og 56 fundir eru kunnir áratuginn 1980-89 (8. mynd). Við teljum ólíklegt að þessi mikla aukning stafi af tíðari komum þessara ránfugla til íslands, frekar að þetta endurspegli aukinn áhuga al- mennings á fuglaskoðun. ÞAKKIR Eftirtaldir aðilar lásu ritgerðina yfir í handriti og færðu margt til betri vegar: Arnþór Garðarsson, Gunnlaugur Péturs- son, Kristinn Haukur Skarphéðinsson, Unnur Egilsdóttir og Ævar Petersen. HEIMILDIR Anonymus 1989. Smyrill í sjálfsmorðshug- leiðingum á Húsavík. Víkurblaðið 11. árg. 37. tölubl. Bls. 8. Barclay, J.H. 1988. Peregrine restoration in the Eastern United States. I Pereg- rine Falcon Populations, their manage- ment and recovery (ritstj. T.J. Cade, J.H. Enderson, C.G. Thelander & C.M. White ). The Peregrine Fund, Inc., Boise. 549-558. Benedikt Gröndal 1895. íslenskt fuglatal. Skýrsla um hið íslenska náttúrufrœðis- félag, félagsárin 1894-1895. 17-71. Bjarni Sæmundsson 1905. Fágæt dýr ný á safninu. Skýrsla urn hið íslenska nátt- úrufrœðisfélag, félagsárin 1903-1904 og 1904-1905. 22-27. Bjarni Sæmundsson 1933a. Fáséðir fuglar. Náttúrufrœðingurinn 3. 164-165. Bjarni Sæmundsson 1933b. Nýjungar úr dýraríki Islands. Skýrsla um hið ís- lenska náttúrufrœðisfélag, félagsárin 1931-1932. 32-34. Bjarni Sæmundsson 1936. Fuglarnir. 211
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.