Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 69

Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 69
NIÐURLAG Ránfuglum má skipta í tvo hópa með tilliti til hvernig þeir haga ferðum sínum um fartímann. I öðrum hópn- um eru stórir fuglar með langa, breiða og snubbótta vængi, t.d. ernir, gamm- ar og vákar. Þessir ránfuglar nýta sér uppstreymi og ferðast að mestu yfir landi, en ef þeir þurfa að fara yfir höf fara þeir stystu leið, t.d. yfir þröng sund. í hinum hópnum eru litlir og meðalstórir ránfuglar með langa og mjóa vængi, t.d. gjóðar, fálkar og heiðar. Þessir fuglar nýta sér ekki uppstreymi og fara jafnt yfir höf og lönd. Haukar (Accipiter) fara bil beggja, þeir nýta sér gjarnan upp- streymi en ferðast einnig óhikað yfir höf (Newton 1979). Það er fróðlegt að skipta íslenskum flækingsránfuglum í hópa með tilliti til ferðamáta þeirra um fartímann. Þeir ránfuglar sem ferðast óhindrað yfir höf og lönd eru tíðastir hér, með 9 tegundir (60%) og 92 fundi (84%). Af hinum, sem ógjarnan ferðast yfir höf, eru 5 teg- undir og 18 fundir. Hlutfall þessara tveggja ránfuglahópa er þó mun jafn- ara í fuglafánu þeirra svæða þar sem uppruna þessara flækinga er að leita, það er í Evrópu og Norður-Ameríku. Vegna legu sinnar er ísland því óað- gengilegt fyrir margar tegundir rán- fugla sem búa í næsta nágrenni við okkur. Er hugsanlegt að einhverjar þessara tegunda eigi eftir að nema land á Is- landi? Til að slíkt megi gerast verða fuglarnir að koma hingað á réttum tíma árs, vera nógu margir og finna kjörlendi og fæðu við sitt hæfi. Af þessum 14 tegundum ættu að minnsta kosti þrjár eða fjórar að geta lifað hér, það er bláheiðir, gjóður, turnfálki og förufálki. Furðu vekur hve förufálk- inn er sjaldséður á Islandi, þar sem aðeins eru um 500 km til næstu varp- stöðva á Austur-Grænlandi og öll skil- yrði hér hin ákjósanlegustu fyrir hann. Fyrir 1940 voru aðeins tvær af þess- um 14 tegundum þekktar hér á landi (turnfálki, eitt tilvik, og gjóður, tvö tilvik). Eftir 1940 varð veruleg aukn- ing og sjö fundir eru frá 1940-1949. Þetta jókst hægt og bítandi næstu ára- tugi og 18 fundir eru frá 1970-79, en þá verða rnikil umskipti og 56 fundir eru kunnir áratuginn 1980-89 (8. mynd). Við teljum ólíklegt að þessi mikla aukning stafi af tíðari komum þessara ránfugla til íslands, frekar að þetta endurspegli aukinn áhuga al- mennings á fuglaskoðun. ÞAKKIR Eftirtaldir aðilar lásu ritgerðina yfir í handriti og færðu margt til betri vegar: Arnþór Garðarsson, Gunnlaugur Péturs- son, Kristinn Haukur Skarphéðinsson, Unnur Egilsdóttir og Ævar Petersen. HEIMILDIR Anonymus 1989. Smyrill í sjálfsmorðshug- leiðingum á Húsavík. Víkurblaðið 11. árg. 37. tölubl. Bls. 8. Barclay, J.H. 1988. Peregrine restoration in the Eastern United States. I Pereg- rine Falcon Populations, their manage- ment and recovery (ritstj. T.J. Cade, J.H. Enderson, C.G. Thelander & C.M. White ). The Peregrine Fund, Inc., Boise. 549-558. Benedikt Gröndal 1895. íslenskt fuglatal. Skýrsla um hið íslenska náttúrufrœðis- félag, félagsárin 1894-1895. 17-71. Bjarni Sæmundsson 1905. Fágæt dýr ný á safninu. Skýrsla urn hið íslenska nátt- úrufrœðisfélag, félagsárin 1903-1904 og 1904-1905. 22-27. Bjarni Sæmundsson 1933a. Fáséðir fuglar. Náttúrufrœðingurinn 3. 164-165. Bjarni Sæmundsson 1933b. Nýjungar úr dýraríki Islands. Skýrsla um hið ís- lenska náttúrufrœðisfélag, félagsárin 1931-1932. 32-34. Bjarni Sæmundsson 1936. Fuglarnir. 211
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.