Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1992, Page 83

Náttúrufræðingurinn - 1992, Page 83
slíminu. Gróin eru litlaus, aflöng, staflaga, 4x1-2 nm. Erlendis vex fýluböllurinn í ýmiss konar landi, bæði í skógum og utan þeirra, oft í görðum og á grasflötum í bæjum og þorpum, tíðastur um eða eftir mitt sumar. Hann er nokkuð algengur um alla Evrópu sunnan við 60. breiddarbaug, en norðan þeirra marka finnst hann aðeins á veð- urmildum ströndum, t.d. á vestur- strönd Noregs. Fer upp í um 1000 m hæð í Mið-Evrópu (Michael o.fl. 1983). Hér á landi fannst þessi furðusvepp- ur ekki fyrr en sumarið 1987 er Hall- gerður Gísladóttir og Þórir Dagbjarts- son fundu sérkennilegan illþefjandi svepp í kirkjugarðinum við Suðurgötu í Reykjavík. Lýsing þeirra á sveppn- um gat varla átt við neinn annan svepp. Við leit í garðinum 15. ágúst fundust eintök af fýlubelli (Phallus impudicus). Sveppurinn fannst á nokkrum leiðum í garðinum á tímabil- inu frá 15. til 20. ágúst. Sumarið 1989 varð hins vegar ekki vart við sveppinn þrátt fyrir ítarlega leit. Hinn 26. ágúst 1990 fannst sveppur- inn á þremur leiðum í norðausturhluta garðsins. Par voru bæði fallin aldin og ný „egg“. Fylgst var með þroskun nokkurra „eggja“ og teknar myndir (sjá 7. mynd). Nú er það alkunna að sveppir geta vaxið árum saman án þess að þroska aldin og einnig getur verið að enginn taki eftir aldinunum árum saman. Því síðarnefnda er vart til að dreifa unr fýluböllinn. Bæði sérkennilegt útlit og fnykurinn sem af aldininu leggur eru þess eðlis að almenningur ætti að taka eftir sveppnum. Það bendir því allt til þess að sveppurinn sé tiltölulega nýleg viðbót við sveppailóru landsins. Vaxt- arstaðurinn gefur líka vísbendingu um að sveppurinn gæti hafa borist hingað með plöntum sem gróðursettar hafa verið á leiði í kirkjugarðinum. GRISJUBELGUR - Mycocalia denudata (Fr.) Palmer Aldinið óreglulega belg- eða poka- laga, stundum pylsulaga, oftast 0,5- 1,5 mm í þvermál og um 1 mm á hæð. Það er upphaflega hvítt eða gulleitt en verður brúnleitt við þurrkun og grán- ar með aldri, umlukt grisjukenndri himnu, byrðunni, og inniheldur oftast mörg gróhylki, „egg“, í slímkenndum massa. Við þroskun teygist byrðan og þynnist, svo gróhylkin sjást í gegnum hana, en jafnframt hnökrast hún að utan, svo aldinið minnir á örlítinn grisjupoka, úttroðinn af dvergvöxnum kartöflum. Að lokum rifnar byrðan og hverfur að mestu leyti en eftir sitja „eggin“ í hrúgu á undirlaginu, því þau eru límug og loða saman. Þau eru skífulaga, dökkbrún, misjafnlega mörg eftir stærð aldinpokans, eða allt frá 2-3 upp í a.m.k. 20-30. Þau eru ekki ósvipuð kringlóttum púða í lag- inu, og dældast í miðju þegar þau þorna, svo þau geta líkst bílhjóli. Þau eru slétt eða dálítið hrufótt við þurrk, ýmist glansandi eða mött, ljósgulbrún fyrst, síðan gulbrún eða grágul og loks rauðbrún eða kastaníubrún 0,4-0,5 mm í þvermál og 0,20-0,22 mm á þykkt (íslensku eintökin). Hylkisvegg- urinn er úr mjög þéttum, dökkrauð- brúnum vef yst og innst en gisnari og ljósari vefur á milli. Utan á veggnum er svo oft ljós- eða grágult, myndlaust lag, slímið. Frumugerð veggjarins er „labyrintisk“. Innan í hylkinu er grómassinn, blandaður leifum af grókólfum og kapilluþráðum. Gróin eru tvenns kon- ar, þ.e. venjuleg kólfgró, sem eru egg- sporbaugótt, 6,5-9,5x4-7 pm að stærð, og önnur sem rnunu vera um- 225
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.