Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 83

Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 83
slíminu. Gróin eru litlaus, aflöng, staflaga, 4x1-2 nm. Erlendis vex fýluböllurinn í ýmiss konar landi, bæði í skógum og utan þeirra, oft í görðum og á grasflötum í bæjum og þorpum, tíðastur um eða eftir mitt sumar. Hann er nokkuð algengur um alla Evrópu sunnan við 60. breiddarbaug, en norðan þeirra marka finnst hann aðeins á veð- urmildum ströndum, t.d. á vestur- strönd Noregs. Fer upp í um 1000 m hæð í Mið-Evrópu (Michael o.fl. 1983). Hér á landi fannst þessi furðusvepp- ur ekki fyrr en sumarið 1987 er Hall- gerður Gísladóttir og Þórir Dagbjarts- son fundu sérkennilegan illþefjandi svepp í kirkjugarðinum við Suðurgötu í Reykjavík. Lýsing þeirra á sveppn- um gat varla átt við neinn annan svepp. Við leit í garðinum 15. ágúst fundust eintök af fýlubelli (Phallus impudicus). Sveppurinn fannst á nokkrum leiðum í garðinum á tímabil- inu frá 15. til 20. ágúst. Sumarið 1989 varð hins vegar ekki vart við sveppinn þrátt fyrir ítarlega leit. Hinn 26. ágúst 1990 fannst sveppur- inn á þremur leiðum í norðausturhluta garðsins. Par voru bæði fallin aldin og ný „egg“. Fylgst var með þroskun nokkurra „eggja“ og teknar myndir (sjá 7. mynd). Nú er það alkunna að sveppir geta vaxið árum saman án þess að þroska aldin og einnig getur verið að enginn taki eftir aldinunum árum saman. Því síðarnefnda er vart til að dreifa unr fýluböllinn. Bæði sérkennilegt útlit og fnykurinn sem af aldininu leggur eru þess eðlis að almenningur ætti að taka eftir sveppnum. Það bendir því allt til þess að sveppurinn sé tiltölulega nýleg viðbót við sveppailóru landsins. Vaxt- arstaðurinn gefur líka vísbendingu um að sveppurinn gæti hafa borist hingað með plöntum sem gróðursettar hafa verið á leiði í kirkjugarðinum. GRISJUBELGUR - Mycocalia denudata (Fr.) Palmer Aldinið óreglulega belg- eða poka- laga, stundum pylsulaga, oftast 0,5- 1,5 mm í þvermál og um 1 mm á hæð. Það er upphaflega hvítt eða gulleitt en verður brúnleitt við þurrkun og grán- ar með aldri, umlukt grisjukenndri himnu, byrðunni, og inniheldur oftast mörg gróhylki, „egg“, í slímkenndum massa. Við þroskun teygist byrðan og þynnist, svo gróhylkin sjást í gegnum hana, en jafnframt hnökrast hún að utan, svo aldinið minnir á örlítinn grisjupoka, úttroðinn af dvergvöxnum kartöflum. Að lokum rifnar byrðan og hverfur að mestu leyti en eftir sitja „eggin“ í hrúgu á undirlaginu, því þau eru límug og loða saman. Þau eru skífulaga, dökkbrún, misjafnlega mörg eftir stærð aldinpokans, eða allt frá 2-3 upp í a.m.k. 20-30. Þau eru ekki ósvipuð kringlóttum púða í lag- inu, og dældast í miðju þegar þau þorna, svo þau geta líkst bílhjóli. Þau eru slétt eða dálítið hrufótt við þurrk, ýmist glansandi eða mött, ljósgulbrún fyrst, síðan gulbrún eða grágul og loks rauðbrún eða kastaníubrún 0,4-0,5 mm í þvermál og 0,20-0,22 mm á þykkt (íslensku eintökin). Hylkisvegg- urinn er úr mjög þéttum, dökkrauð- brúnum vef yst og innst en gisnari og ljósari vefur á milli. Utan á veggnum er svo oft ljós- eða grágult, myndlaust lag, slímið. Frumugerð veggjarins er „labyrintisk“. Innan í hylkinu er grómassinn, blandaður leifum af grókólfum og kapilluþráðum. Gróin eru tvenns kon- ar, þ.e. venjuleg kólfgró, sem eru egg- sporbaugótt, 6,5-9,5x4-7 pm að stærð, og önnur sem rnunu vera um- 225
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.