Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 99

Náttúrufræðingurinn - 1992, Síða 99
óviðeigandi nafn, en það er aðeins til- laga. Fleiri svona myndanir eru í þessu hrauni og ein 30-40 m djúp og öllu flóknari að gerð, allnokkru aust- ar. Skálarbarmshellir svokallaður í Skálafelli á Reykjanesi er strompur á stuttri og að öðru leyti lokaðri hraun- rás frá gígbollanum. Þar sem rásin (hellirinn) endar tekur við hrauntröð. Strompurinn á Djúpahelli í Bláfjöllum er vegna gasútstreymis. Eitt op á Stef- ánshelli er ef til vill sams konar mynd- un. Allar þessar myndanir eru örsmá- ar miðað við Þríhnúkagíg og hafa ann- að myndunarferli en hann þær eru allar einhvers konar strompar á lárétt- um hraunrásum, ýmist yfir goskatlin- um sjálfum eða neðar á hraunrásinni. í Þríhnúkagíg hefur eldstöðin sjálf tæmst niður á við og er það afar sér- stakt. Þríhnúkagígur er dýpsta þekkta myndun sinnar tegundar í veröldinni og með þeim stærstu. HITASTIG OG AÐSTÆÐUR Lofthiti á yfirborði þennan dag 06.04.’91 var frá -t-10°C upp í -t-2 - -r3°C. Hiti á botni gígketilsins var +4°C og fylgdist maður með hvernig snjór sem féll þar bráðnaði nokkuð hratt. Hiti neðst á 200 m dýpi var +5°C. Hitastig grunnvatns á þessum slóðum er +4,8°C (Kristján Sæmunds- son, munnlegar uppl.). Það var norðaustan gola að morgni þennan dag og þurrt, en jók í þegar leið á daginn. Þannig trekkti eins vel og hugsast gat í gígkatlinum. Því var þar minni gufa eða þoka en venjulega og aðstæður til myndatöku og athug- unar eins góðar og hugsast getur. ÍHUGUN UM NAFNGIFTIR Eina viðurkennda örnefnið á þess- um slóðum er Þríhnúkar. Þríhnúka- gígur er í sjálfu sér aðeins lýsing á fyr- irbrigðinu en einnig sæmilegt nafn. Gígur hefur í mínum huga ýmsa merkingu allt frá gjallhnúk, jafnvel án gígbolla, til gígops með óskilgreindri dýpt. Margir kalla gíginn Holuna eða Gatið í Þríhnúkum. Fleira er til, t.d. Svartholið og Þríhnúkahellir. Engar sérstakar reglur eru til um ný örnefni í óbyggðum íslands. Hvað hnúkana varðar mætti kalla suðvestasta hnúk- inn Háhnúk, þann í miðið Miðhnúk og þann norðaustasta Holhnúk. Hrauntjörnina í gígskál eldra Þrí- hnúkahrauns má nefna Spöngina (út frá lögun hennar og eins spengir hún loft gímaldsins undir henni). Hol- lmúkur stendur við austurbrún Spang- arinnar. Efsta hluta gosrásarinnar má nefna Stút (lögun Þríhnúkagígs er eins og risastór flaska). Gengur maður þá á Holhnúk og horfir ofan í Stútinn á Þríhnúkagíg. Einnig má hugsa sér að maður horfi ofan í Gatið og undir sé Holan eða Svartholið. Nýnefni þessi eru einungis tillögur annars vegar og hins vegar þau nöfn sem mér er kunn- ugt um að hafi verið notuð - hefðin ræður síðan hvað lifir af. AÐ LOKUM Lagt hefur verið til við Náttúru- verndarráð og Bláfjallanefnd að norð- austasti Þríhnúkurinn, innihald hans og næsta nágrenni verði friðlýst sér- staklega. Fólk sem leggur leið sína að gígop- inu er beðið að ganga hrygginn á aust- urhlið hnúksins og síðan upp göngu- stíginn sem þar er kominn upp á koll- inn. I hlíðunum vex mosi og annar viðkvæmur gróður á lausu gjalli og er fólk eindregið beðið að hlífa honum. Á gígbarminum er laus möl og get- ur fólki auðveldlega skrikað þar fótur. Varasamar hengjur hylja opið, sem er efst í hnúknum suðvestantil, að nokkru eða öllu að vetri og göngu- skíðafólk og aðrir sem leið eiga um á 241
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.