Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1992, Side 102

Náttúrufræðingurinn - 1992, Side 102
þá skel. Um það bil ársgamlar yfirgefa þær þennan setstað sinn með því að losa spunaþræðina og setjast á botn- inn. Aldur og vöxtur hörpudisks hefur verið ákvarðaður af vaxtarbaugum á yfirborði skeljanna og í ljós hefur komið að meðalstærð eftir aldri getur verið breytileg eftir svæðum og dýp- inu sem hann hefur vaxið á (Hrafnkell Eiríksson, 1986). Vöxturinn er yfir- leitt hægur, 8-10 mm á ári fyrstu 5-6 árin, en síðan dregur verulega úr hon- um. Erfitt er að geta sér til um há- marksaldur hörpudisks en sjaldgæft er að finna skeljar stærri en 10-12 cm á hæð, en þær gætu verið um 20 ára gamlar. Ræktun disktegunda í heiminum hefur aukist gífurlega s.l. 10 ár. Or- sökin er meðal annars fullnýting eða ofveiði á ýmsum þeirra. Þegar svo er komið verður afrakstur úr stofnunum í mörgum tilfellum ekki aukinn nema með eldi. Rannsóknir á skeldýrum hafa sýnt að ræktaðir einstaklingar vaxa mun hraðar en villtir og að gæði þeirra eru meiri, þar sem þeir hafa þynnri skeljar og meira kjötinnihald. Japanir eru mesta ræktunarþjóð heims og rækta þeir mest af japans- diski (Patinopecten yessoensis). I Evr- ópu eru það aðallega tvær tegundir sem veiddar hafa verið og á síðari ár- um ræktaðar, risadiskur (Pecten max- imus) og maríudiskur (Pecten opercu- laris). Tækni Japana, sem er frekar einföld, hefur verið notuð við ræktun í Evrópu með ágætis árangri. Byggist hún á því að lirfum er safnað í náttúr- unni í þar til gerða safnara eða þær ræktaðar í eldisstöðvum. Þegar þær hafa náð ákveðinni stærð er þeim komið fyrir í ræktunarbúrum á æski- legu dýpi úti í sjó til framhaldsræktun- ar. Eftir ár í ræktunarbúrunum eru skeljarnar grisjaðar og þeim komið fyrir á ný í búrum eða á sjávarbotni þar sem þær vaxa upp í sláturstærð. Stór kostur við diskaeldi er að ekki þarf að fóðra dýrin sem eru í búrum eða söfnurum úti í sjó. Hörpudiskurinn (Chlamys island- ica) er lang útbreiddasta og stærsta tegund diskaættarinnar hérlendis og sú eina sem er áhugaverð fyrir Islend- inga með tilliti til ræktunar. Þær rann- sóknir sem hér er greint frá eru hluti tilraunaeldis á hörpudiski, þar sem lirfum var safnað í sjónum og þær síð- an ræktaðar áfram í eldisbúrum þar til ákveðinni stærð var náð. Ef safna á lirfum hörpudisks er nauðsynlegt að þekkja kynþroskaferli og hrygningartíma dýranna. Einnig er nauðsynlegt að vita hversu langan tíma lirfurnar eru sviflægar áður en þær setjast, til að hægt sé að koma söfnurunum fyrir í sjó á réttum tíma. Staðsetning safnaranna skiptir einnig máli, því mikilsvert er að koma þeim fyrir á því dýpi þar sem lirfurnar halda sig aðallega. Gerð lirfusafnaranna er mikilvæg, þar sem nauðsynlegt er að safna sem flestum lirfum. Safnararnir eiga að virka sem gildra, þar sem lirf- urnar komast inn, setjast á undirlag og festa sig með spunaþráðum, en komast síðan ekki út aftur þegar þær losa þræðina og gera sig líklegar til að flytja sig úr stað. EFNI OG EFNIVIÐUR Hörpudiski var safnað með plógi vestan við Stykkishólm í Breiðafirði í júlí 1988. Einstaklingar, 70-80 mm háir, voru valdir úr veiðinni og þeim komið fyrir í búrum á 20 m dýpi í grennd við söfnunarstaðinn (65°03'N, 22°51'V). Notuð voru 30 búr og voru 20-25 ein- staklingar í hverju búri. Um það bil mánaðarlcga, frá ágúst 1988 til ágúst 1990, var eitt búr tekið upp og tæmt. Sólarhring seinna voru kynkirtlar dýr- 244
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.