Samvinnan - 01.04.1930, Side 62

56
SAMVJNNAN
ur, sem upp hafa teknar verið á síðari árum á fornum
áveitustöðvum. Þar hafa verksummerkin oft horfið, og
ekki alls staðar að ]>eim hafi áður verið gaumur gefinn,
svo vitað hafi verið, og ekki fyrr en eftir á, við eftir-
grennslun, að líkur verði taldar til slíks. Um stórar sam-
girðingar bænda fyrir afrétti, hagagarða og tún- og
engjagarða gegnir öðru máli. Slíkt helzt enn lengi. En
mjög er slíku gaumur gefandi, því að fátt sýnir betur
félagsmenningu íslenzkra bænda á fyrri öldum, atorku
og að vísu velmegun, en félagsgirðingar þeirra, sem jafn-
framt bera vott um skipulega hagnýting landsins. Slíkar
minnjar munu líklega vera misjafnlega miklar í ýmsum
hlutum landsins, bæði sökum þess, að þær hafa geymzt
misjafnt og misjafnlega mikið að þeim gert. í Þingeyjar-
sýslu er t. d. mjög mikið um slíkar minnjar, svo mikið,
að sú girðingaöld, sem nú má kalla að sé orðin, kemst
enn hvergi nærri til jafns við hina fyrri. Samgirðingar
sjást þar enn, sem svo eru langar, að skiptir tugum
kílómetra og má kalla slíkt stórkostleg mannvirki, enda
sér þess vott í gömlum sóknaiýsingum, að menn gátu
tæplega komið skilningi á, að slík verk væri af manna-
höndum gerð. Um aldur þessara mannvirkja væri að
sjálfsögðu frúðlegt að fá að vita, og mætti vera, að
rannsóknir leiddi sitthvað í ljós um það. Að þau stafi frá
þeim tíma, er búskapur stóð í blóma, er vafalaust. Á dög-
um Árna Magnússonar þótti það ærin sönnun þess, að
byggðamörk væri forn, ef leifar sáust girðinga um tún.
Mun mega færa rök að því, að allur þorri þessara mann-
virkja stafi að stofni til frá þjóðveldistímanum og sé fátt
yngra en frá 13. öld,
III. Munnlegar geymdir. Svo sem kunnugt er,
hefir jafnan verið margt manna hér á landi, sem haft
hefir frá mörgu að segja um líf og háttu fyrri manna.
'Slíkar frásagnir eru oft mjög mikils virði fyrír ýmsar
greinar þjóðfræðinnar og þarf þeim mikinn gaum að gefa.
Ýmislegt bendir til þess, að þrátt fyrir ötula söfnun þjóð-
sagna af ýmsu tagi, sé enn drjúgum mikið óskráð af slíku.