Samvinnan - 01.05.1949, Blaðsíða 10

A Slióluvuiöustíg 35 hélt Samvinnuskötuiu lil jyistu uiu).
góð, það sem þau ná, en mikið vantar af húsrými, sem
væntanlega verður bætt úr þegar stundir líða.
XII.
Nú hefir verið lýst hinni ytri aðstöðu Samvinnuskólans
undangengin 30 ár. Lengst af þessum tíma hefir skólinn
haft sum af einkennum heimavistar, þegar nemendur voru
í nánum kynnum við starfandi lieimili. Húsakynnin hafa
frá upphafi verið og eru enn eins og bjálkabýli landnem-
ans, sem stendur til bóta á margan hátt. En hin fyrsta að-
staða skólans hefir verið og er líftaug hans. Hann er ekki
fjötraður með kerfisbundnum lagafyrirmælum. Nemendur
koma af frjálsum vilja og stunda námið með áhuga eða
hverfa burt að eigin ósk. Hver nemandi veit, að próf úr
skólanum veitir engin réttindi, nema í sambandi við dugn-
að mannsins og færni. Það er ótrúlegur munur að stjórna
slíkum skóla eða kennslustofnun, þar sem nemendur eru
nauðugir og telja að þeir leysi af liöndum dagleg störf í
skólanum til að gera kennurum til geðs. Þar sem skóla-
nemendur eru áhugalið, er hlutverk kennarans það eitt,
að vinna með nemendum að marki, er þeir vilja sjálfir ná.
Undir þessum kringumstæðum er um raunverulega sam-
vinnu að ræða milli nemenda og kennara. Skólalífið er þá
eins og samfylgd fólks á misjöfnum aldri yfir ný og ókennd
lönd. Eftir að skólaveru lauk, hafa svo að segja allir nem-
endur haldið áfram á sjálfbjargargrundvelli. Mér er mikil
ánægja að fylgjast með ferli þeirra, reglusemi, atorku og
þegnskap í öllu starfi. Afmælishátíð sú, sem nemendur
búsettir í Reykjavík og nálægum héruðum, efndu til, var
í samræmi við vinnubrögð þeirra að öðru leyti. Við sam-
eiginlegt borðhald 200 manna á Hótel Borg sást ekki ein
einasta vínflaska, og stóð þó öllum frjálst að kaupa að
vild. Samkoman var skipulögð með mikilli fyrirhyggju.
Þrjátíu smáræður voru fluttar á hálftíma. Einn nemandi úr
hverri ársdeild flutti kveðjuorð. Forstöðunefndin fékk
allar kveðjurnar vélritaðar fyrir fram, til að tryggja að
enginn eyddi of miklum tíma. Sú hugmynd, að gefa út
minningarrit um skólann, með stuttri æviferilsskýrslu og
mynd af nemendum og kennurum, sem unnið hafa saman
við skólann, ber vott um hlýhug og innbyrðis félagslund
nemendanna. Sama er að segja um það átak, að stofna á
þessu afmæli sjóð við skólann til styrktar efnilegum nem-
endum til framhaldsnáms. Önnur framkvæmdin lýtur að
fortíðinni, að geyma á viðeigandi hátt minningar um liðna
tírnann. Hin að því, að efla framtíðargengi með þegnlegri
áreynslu á líðandi stund.
XIII.
Skólinn á mikið að þakka fjölmörgum kennurum, sem
þar hafa starfað á hinum mörgu liðnu árum. Þar hafa
verið margir ágætir menn, gæddir miklum áhuga. Eins
og fyrr er sagt, hafa þeir mætt nemendahópnum á miðri
leið. Hugsjón, en ekki fjárvonir, hafa tengt þá samstarfs-
böndum. Hin síðari ár hafa, auk margra annarra, fjórir
mjög merkir kennarar lagt fram mesta vinnu við kennsl-
una. Það eru Guðlaugur Rósinkranz, frú Þorbjörg Hall-
dórs, Árni Kristjánsson og Þorleifur Þórðarson. Guð-
laugur Rósinkranz hefir starfað nálega 20 ár við skólann,
og hverfur nú að mjög þýðingarmiklu og vandasömu
menningarstarfi við forstöðu Þjóðleikhússins. Frú Þor-
björg Halldórs er fædd í Ameríku og hefir hlotið þar
ágæta skólagöngu. En ætt hennar og æskuheimili var
rammíslenzkt. Hún sameinar á óvenjulegan hátt íslenzka
og ameríska menningu. Árni Kristjánsson meistari hefir
kennt með ágætum íslenzku í skólanum samhliða námi í
háskólanum og jafnframt vinnu sinni við hina miklu orða-
bók háskólans. Þorleifur Þórðarson er einn þeirra manna,
er hefir búið sig undir vandasamt lífsverk með fyrirhyggju-
sömu námi í mörgum löndum. Samhliða kennslunni hefir
hann á síðustu árum reist frá grunni umsvifamikið fyrir-
tæki, Ferðaskrifstofu ríkisins. Guðlaugur Rósinkranz er
nú að kveðja skólann. Fylgja honum hugheilar þakkir
samkennara og nemenda, fyrir mikið starf og ágæta sam-
vinnu á liðnum árum. Búast má við, að Ferðaskrifstofa
ríkisins verði svo umfangsmikil innan tíðar, að Þorleifur
Þórðarson geti ekki á komandi missirum látið skólanum í
té jafnmikla vinnu eins og hingað til. Mér hefir reynzt
sérstaklega vel að fá til samstarfs við skólann konur og
karla, sem unnu að öðrum störfum, en létu kennsluna fyrst
og fremst vera áhugavinnu. Þetta er kostur við rekstur
skóla, sem ekki er mjög fjölmennur, en starfar í mann-
mörgum bæ. Þar er að jafnaði hægt að fá til hjáverka-
kennslu menn, sem hafa stækkað á öðrum verkum. Afmæl-
ishátíð Samvinnuskólans er heppilegt tækifæri til að þakka
hinum mörgu kennurum, sem hafa með vinnu sinni við
skólann átt meginþátt í að nemendur skólans hafa flutt
með sér út í lífsbarátuna áhrif og efling, sem orðið hefir
þeim að varanlegu gagni.
XIV.
Að síðustu nokkur orð um framtíð skólans. Það fer
að líkum, að innan tíðar hverf ég frá skólanum til
hinna mörgu gömlu og kæru samverkamanna, sem þar
hafa starfað. Það má telja sennilegt, að skólinn breyti þá
að verulegu leyti um skipulag og starfshætti. Á undan-
gengnum 30 árum hefir skólinn mótazt af landnámsbar-
10