Samvinnan - 01.05.1949, Blaðsíða 19

höfðum séð, hvað áhrifa hennar gætti til umbóta frá strönd-
um Skjálfanda og innst inn til okkar kæru dala. Efnaleg
afkoma fólksins var betri og hún skapaði meiri víðsvni og
var lyftistöng í verklegum og andlegum málum sveitar-
innar. Það varð því að ráði, að ég fór í þennan nýja sam-
vinnuskóla.
Eftir fjögurra daga bið á Akureyri eftir „Sterling“, var
lagt af stað austur fyrir land og komið við á nálega hverri
liöfn á leiðinni. Var þetta allgóð landkynning fyrir þá,
sem lítið höfðu séð sig uin, en fljót ferð var það ekki. Við
farþegarnir reyndum að fara í land á sem flestum viðkomu-
stöðum. Erindið var meðal annars að fá keypta mjólk á
flöskur til að bæta upp það, sem okkur þótti ábótavant
með fæðið um borð í skipinu. Á hverjum stað bættust við
farþegar, og alltaf urðu þrengslin meiri og meiri. Alls stað-
ar var legið, þar sem þess var kostur. Eftir tíu daga ferða-
lag var loks komið til Reykjavíkur.
Þegar kornið var í höfuðstaðinn, fór ég til náfrænda
míns, sem var þar búsettur, og lofaði hann mér að vera hjá
sér, þar til mér tókst að fá herbergi; vorurn við tvær stúlk-
ur saman í því. Svo var herbergið lítið, að aðeins eitt rúm
komst þar fyrir. Samkomulagið var ágætt. Leigan eftir
herbergið var 25 krónur á mánuði fyrir inig. Engin upp-
liitun var þar. Kvöldið, sem okkur tókst að ná í olíuofn
til upphitunar, var því hátíðlegt hjá okkur. Dýrtíðin var
þá rnikil eftir heimsstyrjöldina.
Undanfarið hafði verið unnið að byggingu hins nýja
Sambandshúss við Sölvhólsgötu. Þar átti skólinn að starfa.
Ekki var þó smíði þess svo langt komið, að tiltök væri að
kennsla gæti hafizt þar. Var hann því til húsa í Iðnó, í hús-
næði Iðnskólans. Mjög var það óþægilegt húsnæði, sökum
þrengsla, og þar vorum við í húsnæði annars skóla, svo
tíminn var slitinn sundur eftir því, hvenær kennslustofa
var laus hjá skólanum, sem húsnæðið átti. Við nemend-
urnir mændum í sífellu með tilhlökkun til hins nýja Sam-
bandshúss, sem var í smíðum og verið var að keppast við
að gera nothæft.
Loks, þegar komið var fram yfir nýár, rann upp sá dag-
ur, að við gengum létt í spori með skólatöskur okkar inn í
Sambandshús. Reyndar var húsnæðið ekki að öllu leyti
aðlaðandi. Sementshrúgur á göngum, og andrúmsloftið í
skólastofum minnti á óþornaða steypu. Engin liandrið
voru á stigunum, og voru olíuluktir settar á stigaþrepin,
eftir að dimma tók, til að afstýra slysum. í skólastofum var
upphitun lítil. Varð því að grípa til olíuofna, og þeir, sem
voru kulvísastir, drógu sig að þeim eftir því, sem við varð
komið. Ymsir byrjunarörðugleikar voru líka á kennslunni.
Til dæmis þurftum við að skrifa upp sumar kennslubæk-
urnar; man ég að við skrifuðum verzlunarlandafræði o. fl.
Þótt einu og öðru væri ábótavant, vorum við innilega glöð
yfir að vera komin í okkar eigin húsakynni, húsakynni
samvinnunnar í landinu. Þar var vítt til veggja, og við
horfðum mót hækkandi sól. Aðstaða okkar til að stunda
námið var líka miklu betri. Nú höfðum við næði til starfa
og gátum stundað námið ótrufluð. Þá fengum við líka til
afnota mjög vönduð skólaborð úr eik, hentug fyrir bók-
færslukennslu, sömuleiðis voru stólarnir þægilegir og
traustir. Þetta hvort tveggja spáði góðu um aðstöðu nem-
anda við skólann í framtíðinni.
Piltarnir, sem voru í skólanum þennan vetur, eru flestir
orðnir þjóðkunnir menn, nokkrir vel þekktir framkvæmda-
stjórar samvinnufyrirtækja, aðrir kaupsýslumenn og enn
margir góðir þegnar í ýmsum stéttum.
Eg, sem þetta skrifa, var eina stúlkan í eldri deild og
fékk að sitja þar vegna þess, að ég hafði gagnfræðapróf.
Skólastjórinn, Jónas Jónsson, kenndi líka við skólann.
Hann var jafnan sívakandi fyrir því að láta okkur nemend-
urna fylgjast með og taka eftir því, sem var að gerast í heim-
inum umhverfis okkur, og vekja okkur til að hugsa um
velferðarmál framtíðarinnar. Það var því ekki ótítt, að
fyrstu mínútur kennslustundanna færu í að rifja upp ýniis
dægurmál eða það, sem efst var á baugi i þjóðmálum livert
skipti. Skólastjórinn fór jafnan snemma á fætur og liirti
sjálfur hestana sína, og vel voru þeir kembdir, þegar liann
tók sér útreiðartúr seinni hluta dagsins.
Ólafur Kjartansson er mér einna minnisstæðastur af
kennurunum; liann kenndi margar námsgreinar og vildi,
að við kynnum vel. Eg man sérstaklega eftir, að hann lagði
mikla alúð við að kenna enskuna og vildi fá góðan árang-
ur. En ef einhverju var ábótavant eða öðru vísi, en hann
vildi vera láta, var ófullnægjandi húsnæði orsökin — „the
bad place“.
Við nemendurnir sáum að vísu líka og fundum þá ann-
marka, sem eðlilega voru á skólastarfinu að upphafi. En
í gleði okkar yfir því að fá að leggja fram okkar skerf til
þess að brjóta leiðina, létum við þá ekkert á okkur fá, enda
lögðu kennararnir sig fram um að gera okkur dvölina í
skólanum eins notadrjúga og skemmtilega og aðstæður
frekast leyfðu.
FÉLAGSLÍFIÐ í skólanum var fremur fábreytt. Aðal-
ástæðan var hið takmarkaða húsnæði. Deildir skólans
störfuðu mjög sjaldan samtímis og ahnenn kynni nemenda
og kennara þess vegna minni.
í höfuðstaðnum voru þá ekki eins margir samkomustað-
ir og nú, og geri ég ráð fyrir að ekki hafi allir nemendur
haft fulla vasa fjár. Þó voru oft skemmtikvöld innan skól-
ans, sem þá voru oftast í samkomuluisinu „Bárunni". Þar
voru fluttir fræðandi fyrirlestrar um samvinnumál. Ýmsir
forustumenn samvinnunnar komu þar fram, eins og Einar
Árnason frá Eyrarlandi, Sigurður Jónsson frá Yz.tafelli,
Þorleifur Jónsson frá Hólum o. fl. Þá var sungið, spjallað
saman 02: dansað frarn á nótt.
o
Þrátt fyrir byrjunarörðugleikana á skólastarfinu þennan
fyrsta vetur hins reglulega Samvinnuskóla, þá voru bjartar
vonir tengdar við skólann. Þá var gróandi í þjóðlífinu, og
þá voru ræturnar að vaxa undir þann gróður, sem síðan
hefur breitt sig út um þjóðlífið og samvinnan liefur átt
sinn styrka þátt í að skapa.
Sigrún Stefánsdóttir frá Eyjardalsá.
19