Samvinnan - 01.05.1949, Blaðsíða 34

Skúli Guðjónsson, Ljótunnarst.
(1927—1928):
Horfnir góðhestar
EGAR ég var beðinn að skrifa eitthvað um dvöl mína í
Samvinnuskólanum, sem átti sér stað, ef ég man rétt,
veturinn 1927—28, þá var ég í raun og veru alveg gáttaður
á það, livað segja skyldi. Samt fór ég að velta vöngum og
grufla út í það, sem skeð liefði þennan merkilega vetur,
og einliver staðar lengst innan úr fylgsnum hugans gróf
ég svo eitt og annað, — og eitthvað af því skal ég reyna að
skrifa niður.
Fólkið, sem ég kynntist þenna vetur í téðum skóla,
hefur víst áreiðanlega allt verið bezta fólk — og sumt af
því meira að segja langt fram yfir það.
En í amstri og hardúsi þessa lífs er það fyrir löngu
horfið mér. Sumir hafa víst blátt áfram dáið drottni sín-
um, því það skeður margt á langri leið. Aðrir hafa horfið
að því heillaráði, að inna lífsstarf sitt af hendi með trú-
mennsku í kyrrþey, eins og segir í líkræðum eftir um-
komulítið sveitafólk.
En svo eru nokkrir í þessari fylkingu, sem maður sér
hilla undir, eins og í fjarlægð, alltaf annað veifið. Þeir
liafa orðið svo miklir menn, og svo mikil leiðarljós sinnar
samtíðar, að maður verður nærri því feiminn frammi
fyrir sjálfum sér, þegar maður hugsar til þess, að einu
sinni gekk maður út og inn um sömu dyr og joeir, sat við
sömu borðin og hengdi hattinn sinn við hliðina á þeirra
höttutn, heilan vetur.
Ýmsir skólabræðra minna kunnu margar jarðneskar
listir, eða höfðu forframazt mjög upp á veraldlega vísu,
er jreir komu í skólann. Einn hafði til dæmis borið á
borð fyrir kónginn. Annar kunni að ganga á höndunum
eftir borðum. Þriðji kunni að ganga eftir sömu húsgögn-
um á fótunum. Fjórði var svo mikill ræðuskörungur, að
Og svo rísa jiau eitt af öðru, óskabúin; gleðin æsku, hvíldin elli,
hefja sig við bjarmann frá miðmorgunshæðinni, „hillingabygging
með múra og lilið".
„Smábýlahverfið hjaðnar og dvín,
Jrví háloftið dregur það upp til sín.
Af bænum rís höll með blikandi tindum
og borgarhliðið af traðanna grindum."
Inn um þau borgarhlið á æskan að fá að ganga. Og þá snúa Vær-
ingjar lieim, því Mikligarður er kominn heim til Jreirra.
En gleymist engum, að yfir þetta land getur komið tími ásakana
og eftirsjár, þegar allt nema iðrunin er orðið um seinan; og munist
einnig, nú Jiegar skiptir um orrustudag, að ekki fer dómurinn eftir
því, hvar liðið stendur um hæstan dag, heldur þegar næsti orrustu-
dagur er liðinn.
Halldór Sigfússon.
ef hann opnaði munninn til að tala, gat hann ekki stoppað
sig aftur, nema með utanaðkomandi aðstoð. Fimmti hafði
tekið fjögur próf í stærðfræði og kunni auk þess að svæfa
hænsni með skónál, og þannig mætti lengi telja. En svo
voru aftur aðrir, og í hópi þeirra var að sjálfsögðu undir-
ritaður, sem fundu til andlegrar og líkamlegrar smæðar
sinnar í hópi ofurmennanna, sem stikuðu um stofurnar,
eins og þeir ætluðu að leggja undir sig allan heiminn og
ættu þegar drjúga sneið af honum.
Ég man eftir öllum kennurum mínum, þótt ekki sé
hægt að nefna þá alla hér.
Jónas var þá nýgenginn inn í sinn dómsmálaráðherra-
dóm. Þorkell Jóhannesson stjórnaði stofnuninni. Hann
var fastmæltur, með svört hornspangagleraugu og skipti
hárinu yfir miðju enni og Jrví hinn kennimannlegasti
ásýndum. Hann var mikill kennari, en líklega enn meiri
mannkostamaður.
Þá var Rannveig Þorsteinsdóttir einnig kennari. Hún
var ung, lítil og hnellin, með dökkt hár og bjartan hlátur,
sem yljaði manni notalega innanrifja.
Og enn mætti nefna Eystein, þann, er síðar varð ráð-
herra.
Þá var hann ungur og elskulegur drengur, með slétt-
kembt hár og vel liirtar liendur. Ekki vissu menn til, að
hann hefði öðlazt pólitíska náttúru, og þó að hann væri
nefndur brauðmálaráðherra, af jrví að hann annaðist
innkaup fyrir ríkisspítalana á brauðum, lá hans eiginlegi
ráðherradómur enn falinn í skauti guðs. Og þó að hann
legði saman tölur og stemmdi af reikningsyfirlit, svo að
ekki skeikaði, óraði engan fyrir því, að í honum byggi
sá fjármálaspekingur, sem veraldleg velferð þessarar þjóðar
stendur og fellur með.
En minnisstæðastur allra minna lærifeðra er þó Jónas.
Hann kenndi okkur, þrátt fyrir sinn ráðherradóm. Það
kitlaði hégómagirnd mína, að eiga einn ráðherra að læri-
föður. Samkvæmt mati þessa mannlega veikleika, var gengi
ráðherra miklu hærra í þann tíð en nú á hinum síðustu
og verstu verðbólgutímum.
Jónas var ljúfur og elskulegur hversdagslega og kenndi
okkur ýmsa nauðsynlega speki, er okkur mætti að haldi
koma í lífinu.
Meðal annars kenndi hann okkur strákunum þrjár
grundvallarreglur í umgengni við konur. Þessar reglur
kann ég enn og hef lifað trúlega eftir Jreim fram á þennan
dag. En þær eru svona:
Spurðu aldrei sjúka konu, hvað að henni gangi. Spurðu
konu aldrei að því, livað hún sé gömul; sérstaklega skaltu
Joá varast þetta, ef konan er á vissum aldri og ógift. Gakktu
aldrei á eftir konu upp stiga, sízt af öllu máttu þó freistast
til þess, ef stiginn er brattur, en kjóllinn stuttur.
Fyrst heyrði ég })að af vörum Jónasar, að til hefði verið
maður, sem hét Karl Marx. Hið merkilegasta við mann
þenna var j:>að, að hann hafði skegg meira en aðrir menn
— og lét Jónas stundum í ljós þá löngun sína, að raka þetta
mikla skegg af karlinum.
En vegna þess að, Jónas hafði vakið forvitni mina á þess-
um mikla skeggjúða, en ekki satt hana nema að sáralitlu
leyti, fór ég að grafast fyrir um hátterni og skoðanir þessa
34