Samvinnan - 01.05.1949, Blaðsíða 5

IV.
Stofnun Samvinnuskólans var und-
irbúin á samkomum Tímamanna eftir
að sýnilegt var, að Sambandið varð að
ala upp í skyndi fjölmarga menn til að
starfa í hinni Iiraðvaxandi kaupfélags-
hreyfingu. Eg hafði þá verið auka-
kennari við Kennaraskólann frá því
1909. Nú fór Hallgrímur Kristinsson
fram á við mig, að starfa við liinn nýja
Samvinnuskóla. Skyldi byrja, þótt í
smáum stíl væri, veturinn 1917—18.
Eg liafði þá ekki enn sagt upp starli
við Kennaraskólann, en kennsla fór
þar ekki fram þann vetur, sökunr eldi-
viðarleysis. Við hjónin vorum norður
í Þingeyjarsýslu þá um sumarið, og
að nokkru leyti veturinn eftir. Stóð
íbúð okkar á Skólavörðustíg 35 að
mestu auð þann vetur. Varð það úr,
að Sambandið hélt þriggja mánaða
námskeið í tveim samliggjandi lier-
bergjum í íbúð minni frostaveturinn
mikla. Hafði Guðbrandur Magnússon
yfirumsjón með kennslunni þann vet-
ur. Bæði herbergin voru hituð með
einum móofni, og þótti mega una við
þann aðbúnað.
Sumarið 1919 liélt Sambandið aðal-
fund sinn í Kennaraskólanum í Rvík.
Um það leyti var mikil bjartsýni í
hugum landsmanna. Stríðinu var lok-
ið. Þjóðin hafði efnazt stórlega og
fengið aukið frelsi. Hina miklu bliku
frarn undan eygðu fáir, nema hinir
skarpskyggnustu menn. Á þessum
fundi voru gerðar nokkrar breytingar
á samþykktum Sambandsins. Þá bar
Hallgrímur Kristinsson fram tillögu,
sem samþykkt var með miklum meiri-
hluta. Fimmti hlutinn af tekjuafgangi
Sambandsins skyldi renna í sérstakan
menningarsjóð, til þess að standa straum af útgjöldum
við Samvinnuskólann og hvers konar aðra andlega starf-
semi, sem Sambandið kynni að liafa með höndum. Aldrei
fyrr hefir nokkur samvinnuleiðtogi í nokkru landi sýnt
jafn mikinn stórhug um andleg mál, eins og Hallgrímur
Kristinsson í J^etta sinn. í móðurlandi kaupfélaganna, Eng-
landi, hefir þótt nægja, að fá áhugasama félagsmenn til að
leggja fram eitt ,,penny“ hver, til að standa straum af
nauðsynlegum útgjöldum við menningarmálin. Forstjóra
Sambandsins var það fullljóst, að í fámennu landi væri
ekki unnt að efna til nokkurrar eiginlegrar samvinnu-
fræðslu nteð svo lítilfjörlegu framlagi. En fyrst og fremst
sýndi tillagan álit Hallgríms Kristinssonar á Jíýðingu and-
legrar starfsemi. Honum var áhugamál að lyfta Jrjóðinni
á hærra stig með margháttuðum fjárhagslegum umbótum,
en hann taldi bættan fjárhag eins og visið lauf, ef þróun
andans hefði ekki jalngóð þroskaskilyrði. Samþykkt aðal-
fundar S.Í.S. 1919 skapaði Samvinnuskólanum starfsskil-
yrði. Ríkið lagði lítilfjörlegan styrk til Samvinnu- og
Verzlunarskólans. Var Jjað framlag jaínt til beggja skól-
anna, Jrar til fyrir fáum árum, að kaupmannavaldið varð
áhrifameira en fyrr í þinginu. Þó að Hallgrímur Kristins-
son vildi tryggja Samvinnuskólanum nauðsynleg fjárráð,
var ekkert jafnfjarri honum eins og gáleysi ríkisrekstrarins.
Var það samráð okkar, að gæta mjög hófs um alla fjáreyðslu
til skólans, og styðjast við kennsluna sem mest við áhuga-
menn, sem þætti ánægja að tímakennslustarfinu. Naut
skólinn Jaegar á fyrstu árum eins konar sjálfboðavinnu
margra manna, sem síðar hafa orðið þjóðkunnir, svo sem
Guðbrandur Magnússon, Tryggvi Þórhallsson, Héðinn
Valdimarsson, Jón Guðmundsson, Friðgeir Björnsson,
Rannveig Þorsteinsdóttir og Sigurgeir Friðriksson.
5