Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 13

Lenin árið 1892 og
Krúpskaja um svipað
leyti.
Lenin og Krúpskaja i
Gorkí haustið 1922,
þar sem Lenin var
að jafna sig eftir
hjartaslag. Með þeim
á myndinni er ungur
frœndi Leníns, Viktor
að nafni, og verka-
mannsdóttir að nafni
Vera.
verða menn að skilja helztu niðurstöður
Marx. Hugsjón sósíalismans er miklu eldri
en Marx, en hann taldi sig hafa gert hana
að „vísindakenningu“. Með því að sýnast
sanna óhjákvæmileik sósíalismans í þróun
siðmenningarinnar breytti hann hugmynd
inni um hann úr óljósri hugsjón í kenni-
setningu. Hann virtist sanna að í kjölfar
lénsskipulags kæmi auðvaldsskipulag og í
kjölfar auðvaldsskipulags kæmi sameignar-
skipulag eða sósíalismi jafneðlilega og púp-
an kemur á eftir lirfunni og fiðrildið á eftir
púpunni. Það er þetta sem veitir áhangend-
um hans svo mikla sannfæringarvissu, þó
þeir deili endalaust um túlkun einstakra
atriða. Meginkenningin er í þeirra augum
óvefengjanleg. Einn þáttur kennisetningar-
innar er kenningin um stéttabaráttuna og
þá sérstaklega í þjóðfélagi nútímans barátt
una milli borgarastéttarinnar eða atvinnu-
rekenda og öreigastéttarinnar eða launþega;
annar þáttur er söguskoðun efnishyggjunn-
ar, sú hugmynd að undirrót allra hugsjóna,
stjórnkerfa og hugmynda manna um rétt
og rangt sé efnahagsástandið sem þeir búa
við: sé lífsháttum manna breytt, breytist
hugmyndir þeirra um réttlæti; þriðji þáttur-
inn er fólginn í þeirri sannfæringu að auð-
valdsskipulagið hafi í sér fólgnar innri mót-
sagnir, sem óhjákvæmilega leiði til bylting-
ar hins sósíalíska verkalýðs.
Marx hafði haldið því fram, að auðvalds
skipulagið væri nauðsynlegur undanfari
sameignarskipulags. Auðvaldsskipulag var
óðum að festa rætur í Rússlandi á æsku
árum Leníns með því að enskt og franskt
fjármagn, sem gaf mikinn arð, streymdi
inní landið í sambandi við lagningu járn-
brauta, námugröft, málmiðnað, vefnaðariðn-
að og aðrar iðngreinar. Ótölulegur fjöldi
uppflosnaðra bænda tryggði ódýrt vinnuafl,
og það var þetta verksmiðjufólk sem Lenín
vildi vekja. En rétt í þann mund sem fyrsta
tölublað af málgagni hans átti að fara í
prentun, var hann handtekinn, dæmdur í 14
mánaða gæzluvarðhald til bráðabirgða og
síðan í þriggja ára útlegð til Síberíu. í
varðhaldinu las hann af kappi, skipti stund-
um dagsins kirfilega niður, skrifaði bréf og
bæklinga með mjólk (sem hægt var að lesa
með því að dýfa þeim í te og hita upp!).
Móðir hans sendi honum matarböggla og
vetrarfatnað, og ung stúlka að nafni Na-
dezjda Krúpskaja, sem var eldheitur sósíal-
isti, beið á tilteknum stað fyrir utan fang-
elsið svo að hann gæti séð hana þegar hann
fékk að hreyfa sig útivið. í Síberíu stundaði
hann snípuveiðar, fór í heimsóknir og rök-
ræddi við aðra útlaga, þýddi Sögu verkalýðs-
hreyfingarinnar eftir Sidney og Beatrice
Webb, skrifaði bók um þróun rússnesku auð-
valdsstefnunnar og gekk að eiga Krúpskaju,
sem var í útlegð á sama stað. í samanburði
við kjör pólitískra útlaga á tímum Stalíns
40 árum síðar var aðbúð Leníns mannúðleg.
Árið 1900 fór Lenín aftur til Evrópu og
lifði þar hálfgerðu flökkulífi næstu 17 ár
ásamt konu sinni, sem stóð við hlið hans
hvað sem á gekk. Þau bjuggu í fátæklegum
íbúðum í Lundúnum, Miinchen, Genf, Brus-
sel, París, Stokkhólmi og Zúrich, og til
þeirra lá stöðugur straumur dulbúinna fé-
laga á nótt sem degi: þrjú högg á hurðina
að næturlagi. Lenín sat vikum saman við
lestur í British Museum, varð að neita sér
um læknishjálp þegar hann veiktist, fór í
langar gönguferð;r um ensku heiðarnar,
þýzku skógana og svissnesku fjalladalina til
að létta á sér eftir síðustu þrætur í flokkn-
um, hjólaði um hrjúfa vegi Finnlands
og notaði skóhlífarnar sínar í slöngubætur
þegar sprakk hjá honum. Hann var síles-
andi og sískrifandi bæklinga, ólögleg frétta-
blöð, bækur um pólitíska hagfræði, löng
bréf til að hrekja röksemdir flokksfélaga í
fjarlægu landi eða reyna að möndla at-
kvæðagreiðslu á næsta flokksþingi.
Á þessum 17 órólegu útlegðarárum lögðu
Lenín og félagar hans grundvöll að tækni
og byltingarkenningum, sem urðu til að
breyta rás mannkynssögunnar árið 1917.
Þetta var furðulegt samsafn manna, sem
deildu einsog guðfræðingar, spýttu eitri
hver á annan í nafni alheimsbræðralags,
dre:fðu ólöglegum prentvélum og bækling-
um um byltingartækni víða um Evrópu,
skipulögðu bankarán, lestarán og jafnvel
skæruhernað í Rússlandi til að afla hreyf-
ingunni fjár, voru á stöðugum flótta undan
lögreglunni, náðust, voru fluttir til Síberíu,
sluppu, náðust aftur, fóru leynilega með
hreindýrasleðum til flokksþniga í afskekkt-
um freðmýrum, sökuðu hver annan um svik
við byltinguna og verkalýðinn, ráku hver
annan úr flokknum, en gáfust aldrei upp
við að skapa þau samtök sem hrifsa mundu
til sín völdin. Á flokksráðstefnu í Finnlandi
fóru fulltrúarnir útí skóg til að æfa sig í
skotfimi þegar hlé varð á fundahöldum.
Frá upphafi eða eftir að hann kom úr
Síberíu-útlegðinni var Lenín að ná forust-
unni úr höndum eldri útlaga fyrir nýstár-
legar og óbilgjarnar hugmyndir sínar. Lenín
vildi fullan fjandskap við alla aðra umbóta-
flokka: byltingin yrði aðeins gerð af ósveigj-
anlegu forustuliði trausts hóps sósíalista
sem hefðu verið agaðir til að hugsa og fram-
kvæma sem einn maður. Árið 1900 höfðu
eldri marxistar bundizt samtökum við Lenín
og unga samherja hans um útgáfu blaðsins
Iskra (Neisti), sem var prentað í Sviss og
smyglað til Rússlands. Það var í Iskra sem
V. I. Úljanoff varð fyrst Lenín, og brátt var
þessi Lenín orðinn atkvæðamesti maður
bæði í blaðstjórn og flokki. Um eitt voru
13