Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 55

Högni Óskarsson varaformaður Stúdentaráðs Háskóla
Islands.
Dr. Jakob Benediktsson forstjóri Orðabókar Háskólans.
Jón Hannesson menntaskólakennari.
Jón Baldvin Hannibalsson formaður Félags háskóla-
menntaðra kennara.
Jón úr Vör skáld.
Kristján Thorlacius formaður Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja.
Magnús Kjartansson ritstjóri.
Magnús Torfi Ólafsson verzlunarmaður.
Magnús E. Sigurðsson formaður Iðnnemasambands
Islands.
Oddir Björnsson rithöfundur.
Ólafur Jónsson gagnrýnandi og ritstjóri.
Oskar Halldórsson lektor
Sighvatur Björgvinsson ritstjóri.
Sigurður Líndal hæstaréttarritari.
Sigurður Magnússon formaður Æskulýðsnefndar
Alþýðubandalagsins.
Sigurður A. Magnússon ritstjóri.
Sigvaldi Hjálmarsson blaðamaður.
Steingrímur Gautur Kristjánsson lögfræðingur.
Svava Jakobsdóttir skáldkona.
Sveinn R. Hauksson leiðtogi Hagsmunasamtaka
skólafólks.
Sveinn Skorri Höskuldsson lektor.
Thor Vilhjálmsson formaður Rithöfundafélags Islands.
Þorsteinn frá Hamri skáld.
Þröstur Ólafsson formaður Sambands íslenzkra náms-
manna erlendis.
Orlygur Geirsson formaður Sambands ungra jafnaðar-
manna.
Áskorunin var send íslenzku fjölmiðlun-
um og birtist óstytt í þremur dagblaðanna.
Morgunblaðið og Vísir gátu hennar í ein-
dálka smáklausum, sem naumast voru sýni-
legar. Sjónvarpið þagði, og útvarpið var
eins fáort og verða mátti. Það sem var
kannski athyglisverðast við þennan fyrsta
áfanga var, að leikarar Þjóðleikhússins mót-
mæltu notkun hússins til þinghaldsins, og
voru þau mótmæli birt óstytt í Morgunblað-
inu og Vísi, en ýtarlega sagt frá þeim í hljóð-
varpi og sjónvarpi einmitt sama dag og Víet-
nam-áskoruninni var stungið undir stól af
þessum sömu aðiljum.
Eftir að áskorunin hafði verið send fjöl-
miðlunum með greindum 47 undirskriftum,
var haldið áfram að safna undirskriftum, og
urðu þær um það er lauk nokkur hundruð
talsins. Voru meðal undirskrifenda margir
fulltrúar á Norðurlandaþingi og meirihluti
hinna norrænu þátttakenda í æskulýðsráð-
stefnunni, sem haldin var í Norræna húsinu
jafnhliða þingi Norðurlandaráðs. Daginn
áður en afhenda átti áskorunina, var öllum
fjölmiðlum send fréttatilkynning um þá at-
höfn og árangur undirskriftasöfnunarinnar.
Var fólk jafnframt hvatt til að koma að
Þjóðleikhúsinu uppúr hádegi laugardaginn
7. febrúar. Þessi fréttatilkynning var hvergi
birt, með þeim afleiðingum að hópurinn
fyrir utan Þjóðleikhúsið varð heldur þunn
skipaður, en þar var bæði hátalari og nokkr-
ir borðar með áskorunum og mótmælum.
Fjölmennt lögreglulið hafði verið kvatt á
vettvang, og raðaði það sér þétt fyrir fram
an hópinn, en nokkrir bílfarmar lögreglu-
þjóna biðu á bílastæði gegnt Þjóðleikhús-
inu. Áður en áskorunin var formlega afhent
formanni Norðurlandaráðs, fór fram stutt
athöfn fyrir framan Þjóðle:khúsið þar sem
ræður fluttu Þröstur Ólafsson hagfræðing-
ur, Hans Jörgen Poulsen frá Danmarks
Socialdemokratiske Ungdom og Nils Tor-
valds frá Finlands Demokratiske Ungdoms
förbund. Lögðu þeir allir áherzlu á samstöðu
Norðurlanda í Víetnammálinu. Síðan var
áskorunin afhent undir lögreglueftirliti
ásamt öllum þeim undirskriftum sem safn-
azt höfðu undangengna daga.
Frásagnir íslenzku fjölmiðlanna af þeim
viðburði voru með þeim hætti, að Þjóðvilj-
inn og Tíminn skýrðu frá honum, hin blöð-
in þögðu um hann, hljóðvarpið þagði, en
sjónvarpið gat þess loks á laugardagskvöld
örfáum orðum, að áskorunin væri komin
fram og mundi hafa verið afhent þá um
daginn. Skýrara treystist það ekki til að
orða þá frétt. Um viðbrögð frænda okkar á
Norðurlöndum er það að segja, að margir
fulltrúar á Norðurlandaþingi lýstu sig fylli-
lega sambykka áskoruninni, þeirra á meðal
Olof Palme forsætisráðherra Svía, sem lét
í ljós ánægju yfir hinni víðtæku samstöðu
um hana, og norræn blöð slógu fréttinni um
hana upþ sem merkum viðburði í sambandi
við þingið. Þannig sagði til dæmis danska
blaðið „Politiken" frá opnun þingsins undir
tveggja dálka fyrirsögn, og var bæði aðal-
og undirfyrirsögn helguð Víetnam-áskorun-
inni. Þetta er dregið fram hér til marks um
einkennilegan mismun á fréttamati hér og
á öðrum Norðurlöndum. Hvernig stendur á
honum? Er það einleikið, að atburður sem
þykir allverulegur fréttamatur á öðrum
Norðurlöndum er nálega þagaður í hel hér
heima?
Þessar tvær litlu dæmisögur kynnu að
geta vakið hugsandi íslendinga til umþenk-
ingar um hérlenda fjölmiðla og beitingu
þeirra, bæði til að þagga niður ,,óæsk?legar“
fréttir og til að gefa alrangar hugmyndir
um aðra viðburði. Hér er á ferðinni alvar-
legt og afdrifaríkt mál, sem löngu er orðið
tímabært að taka föstum tökum.
Það kom kannski skýrast fram í sambandi
við hinn geysifjölmenna Víetnam-fund í Há-
skólabíói 15. nóvember, þar sem sjónvarpið
gerði vísvitandi og grófa tilraun til beinnar
fréttafölsunar, en fréttastofa hljóðvarps var
tiltakanlega „húsbóndaholl“ einsog hún
stundum verður þegar „viðkvæm mál“ eru
annarsvegar. Matið á því hvað séu „viðkvæm
mál“ virðist miðast við það, hve margar
,.húsmæður“ skrifa slúðurdálkum Velvak-
anda í Morgunblaðinu: verði þær þrjár eða
fjórar er almenningsálitið farið að segja til
sín, og þá er eins gott að kunna fótum sín-
um forráð! Hængurinn er bara sá, að þessar
blessaðar „húsmæður" eru einatt Velvak-
andi sjálfur, og hlutverki hans hefur að
jafnaði gegnt mörg undanfarin ár eini fast-
launaði starfsmaður NATO á íslandi, Magn-
ús Þórðarson, sem jafnframt er annar helzti
sérfræðingur hljóðvarps um alþjóðamál í
þættinum „Efst á baugi“. Þarf því engan
að undra þó málstaður Víetnama eigi erfitt
uppdráttar hjá helztu fjölmiðlum íslendinga.
í sambandi við söfnun undirskrifta undir
áskorunina til Norðurlandaráðs kom þrá-
sinnis fram, að mönnum var ekki fyllilega
ljóst, hverskonar fyrirbæri bráðabirgðabylt-
ingarstjórn Suður-Víetnams væri. Var því
gerð stutt grein fyrir henni eftir helztu
samtímaheimild um alþjóðamál, „Keesing’s
Contemporary Archives 1969—1970“. Þar
segir m. a. að í apríl 1968 hafi verið stofn-
að formlega Bandalag þjóðlegra lýðræðis
og friðarafla í Suður-Víetnam á leynilegri
ráðstefnu nálægt Saígon. Fjórir æðstu menn
samtakanna voru kjörnir: Trinh Dinh Thao
lögfræðingur frá Saígon, sem var dómsmála-
ráðherra á hernámstíma Japana 1945; Lam
Van Tet verkfræðingur og háttsettur í emb
ættismannakerfi ríkistjórnar Suður-Víet-
nams eftir fall Díems forseta 1963; Thich
Don Hau leiðtogi hinna fjölmennu róttæku
Búddistasamtaka; og Ton That Duong Ky
prófessor og meðlimur gömlu keisaraættar-
innar. Bandalagið lýsti þegar í upphafi yfir
þeim vilja sínum að komast að samkomulagi
við Þjóðfrelsisfylkinguna, og 3.—5. nóv-
ember 1968 áttu leiðtogar beggja samtaka
með sér fyrsta fundinn.
Þjóðfrelsisfylkingin og Bandalag þjóð-
legra lýðræðis- og friðarafla efndu til þings
6.—8. júní 1969, og sóttu það 88 fulltrúar
stjórnmálaflokka, þjóðernisminnihluta, trú-
flokka, þjóðfélagsstétta, þjóðfrelsishers og
æskulýðssamtaka. Þetta þing kaus bráða-
birgðabyltingarstjórn fyrir Suður-Víetnam.
Forsætisráðherra stjórnarinnar, Huynh Tan
Phat fyrrverandi arkítekt, er í Þjóðfrelsis-
fylkingunni, en af þremur varaforsætis-
ráðherrum eru tveir úr Bandalagi þjóðlegra
lýðræðis- og friðarafla og einn úr Þjóðfrels-
isfylkingunni. Fréttaritari TIMES í París
hefur upplýst, að enginn æðstu manna í
bráðabirgðabyltingarstjórninni sé kommún-
isti, og sama hefur franska blaðið LE
MONDE gert.
Meðal stefnuskrármála bráðabirgðabylt-
ingarstjórnarinnar eru eftirtalin atriði:
1) að þvinga Bandaríkjastjórn til að draga
herafla sinn algerlega og skilyrðislaust burt
úr landinu;
2) að steypa nýlenduleppstjórninni í Saí-
gon og koma á raunverulega lýðræðislegri
og frjálsri lýðveldisstjórnskipan, halda al-
mennar kosningar án erlendrar íhlutunar;
3) að taka upp viðræður við fulltrúa
ýmissa þjóðfélagshópa og stjórnmálaskoð-
ana í því skyni að koma á fót bráðabirgða-
samsteypustjórn, sem skipuleggja mundi
kosningar til stjórnlagaþings og undirbúa
lýðræðislega stjórnarskrá;
5) að koma í veg fyrir allar aðgerðir til
kúgunar, refsingar eða mismunar fólks með
tilliti til þess hvorum aðila það hefur fylgt
að málum í stríðinu;
11) að koma aftur á eðlilegum tengslum
milli Suður- og Norður-Víetnams, tryggja
ferðafrelsi, bréfaskipti og frjálsa búsetu,
halda uppi efnahagslegum og menningarleg-
um tengslum milli landshlutanna og stefna
að endursameiningu landsins skref fyrir
skref með viðræðum og samningum, en án
þvingana;
12) að koma á efnahagslegum, menningar-
legum og stjórnmálalegum tengslum við
önnur ríki, án tillits til stjórnmálalegrar og
félagslegrar uppbyggingar þeirra, einnig við
Bandaríki Norður-Ameríku, halda Víetnam
utan allra hernaðarbandalaga og taka við
allri aðstoð án pólitískra skuldbindinga.
Meðal ríkja sem viðurkennt hafa bráða-
birgðabyltingarstjórnina eru Alsír, Arabíska
sambandslýðveldið, Kambódía, Kongó (Braz
zaville), Máritanía, Súdan, Suður-Jemen og
Sýrland.
Stefnuskrá bráðabirgðabyltingarstjórnar-
innar er mjög í anda tillagna sem U Thant
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna hef-
ur lagt fram um lausn Víetnam-vandans, og
væntanlega er þar að finna orsök þess hve
óljúft helztu fjölmiðlum íslendinga er að
segja frá þessari stjórn og þeim markmiðum
sem hún keppir að! +
55