Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 16

Lenin undirbýr byltinguna 1917 með þvi að þruma yfir verkamönnum og hermönnum i Petrógrad
og hamra vigorð sín inni höfuðin á þeim. Maðurinn með yfirskeggið og einkennishúfuna, sem stend-
ur við hliðina á rœðuþúlti hans, er Trotski, hœgri hönd hans og helzti skipuleggjari byltingarinnar.
unum Og yfírbuguðu logregíuna. í fyrstu
skutu hermennirnir uppí loftið í stað þess
að miða á mannfjöldann einsog fyrir þá
var lagt; daginn eftir féllu 60 manns þegar
aðrar hersveitir hlýddu fyrirmælunum —
en viðbrögð hermannanna urðu þau að hver
hersveitin af annarri gekk í lið með fólk-
inu, þartil telja varð alla Petrógrad-her-
deildina, 160.000 manns, óáreiðanlega. Járn-
brautarstarfsmenn komu í veg fyrir að lest-
in sem flytja átti Nikulás til Petrógrad kæm-
ist á ákvörðunarstað, og hann lét af völdum
nauðugur viljugur í Pskov, þangað sem lest-
in flutti hann. Þegar hann var farinn frá,
voru það tveir hópar manna sem kepptu
um völdin og komu báðir saman í sömu
höllinni í Petrógrad. Annar var hópur
stjórnmálamanna úr dúmunni sem varð
síðar bráðabirgðastjórnin, að nafni til undir
forustu Lvovs fursta; hinn var framkvæmda-
nefnd verkamannaráðsins í Petrógrad. Eini
maðurinn sem var í báðum hópum, hægfara
sósíalisti að nafni Kerenskí, varð brátt mik-
ilvægasti og framkvæmdasamasti maður í
ríkisstjórninni.
Febrúarbyltingin svonefnda (hún var
gerð 8.—15. marz, en auðvitað var dagatal
Rússa á eftir vestrænu dagatali) vakti mik
inn fögnuð í Rússlandi og víða annarstaðar.
Wilson forseti Bandaríkjanna kallaði hana
„undursamlega og uppörvandi". í Moskvu
og öðrum helztu borgum Rússaveldis var
undinn bráður bugur að því að koma á fót
verkamannaráðum, og um milljón hermenn
tóku sig upp frá vígstöðvunum fyrsta mán-
uðinn og héldu rakleiðis heim í þorpin sín
til að fá sinn hluta af jarðnæðinu sem átti
að skipta upp. Önnur milljón almennra borg-
ara í Petrógrad, sem gekk í fylkingu að sam-
eiginlegri gröf þeirra sem fallið höfðu í
átökunum (meðan fallbyssur virkjanna
skutu heiðursskotum), hefði getað dregið
þá ályktun með nokkrum rétti, að bylting-
unni væri lokið.
En þannig hugsuðu ekki allir, og Lenín
var fjarri því að vera ánægður. Hann böl-
sótaðist yfir að komast ekki burt frá Sviss
og lýsti yfir fullri fyrirlitningu á „Kerenskí
og Co“. Hann sagði í símskeyti til flokks-
bræðra sinna: „Stefna okkar fullkomið van-
traust, enginn stuðningur við nýju stjórnina.
Kerenskí sérstaklega grunsamlegur; eina
tryggingin að vopna öreigana ..Hann
taldi bráðabrigðastjórnina auðvaldssinnaða,
þar sem stefna hennar yrði að halda áfram
„slátrun heimsvaldasinna“. Hann ól jafnvel
á gruni um, að febrúarbyltingin hefði verið
undirbúin af Bretum og Frökkum til að
koma í veg fyrir sérfrið Rússa og Þjóðverja.
Og þar sem hún væri undir forustu aðals-
manna einsog Lvovs og borgaralegra frjáls-
lyndismanna einsog Miljúkovs, mundi hún
aldrei gera verulega róttækar umbætur.
Sagan kynni að hafa gleymt slíkum kredd-
um og æsingamanninum Úljanoff-Lenín,
hefði herstjórn Þjóðverja ekki séð sér hag í
að leyfa honum að ferðast undir sinni vernd
um Þýzkaland til Rússlands. Meðan á stríð-
inu stóð hafði Lenín þrásinnis verið í sam-
bandi við þýzk yfirvöld, sem vildu allt til
vinna að sigrast á rússneska keisaradæminu
— jafnvel styðja byltingu sósíalista. Og nú
var Lenín fluttur ásamt 31 samverkamanni
sínum (meðal þeirra voru Krúpskaja, Zínó-
vév og Radek) í lokaðri lest um Þýzkaland,
þannig að hann komst til Petrógrad um Sví-
þjóð og Finnland í aprílmánuði 1917. Margir
litu á Lenín og félaga hans sem verkfæri
Þjóðverja, þegar til Rússlands kom, enda
mátti segja að svo væri. Lenín var ekið í
herbílalest frá brautarstöðinni í Petrógrad
við mikinn fögnuð áhangenda sinna, en
honum leiddust fagnaðarkveðjurnar og hóf
að vanda um við félaga sína með bein-
skeyttri gagnrýni: Hversvegna störfuðu þeir
með mensévikum og frjálslyndum? Hvers-
vegna voru þeir bara að leika byltingu?
Sósíalisminn hafði verið svikinn af þeim
sem halda vildu áfram stríðinu, sagði hann.
Þessvegna vildi hann að sannir alþjóðasinn
aðir sósíalistar nefndu sig nýju nafni:
Kommúnistaflokkinn. „Við verðum að fara
úr óhreinu skyrtunni og klæðast hreinni
skyrtu.“ Nú mundi hinni borgaralegu bylt
ingu ljúka og bylting sósíalista hefjast.
Bankar og iðnaður yrðu að komast undir
stjórn vei'kamannaráða, og kenna yrði her-
mönnunum að umgangast þýzka og austur-
ríska hermenn einsog bræður.
Sannfæringarkraftur Leníns var smitandi.
Að vísu voru Kamanév, Kalínín og nokkrir
aðrir á öndverðum meiði við hann, en þorri
bolsévika (þeirra á meðal ritstjóri Pravda
að nafni Stalín) hreifst af boðskap hans.
Trotskí kom heim úr fangavist sinni í
Kanada og gekk þegar til liðs við Lenín.
Bolsévikar voru staðráðnir í að koma bráða-
birgðastjórninni frá völdum og unnu æ
meira fylgi með vígorðum sínum: „Fr;ð,
brauð og land“. í sveitarstjórnarkosningum
þetta sumar töpuðu frjálslyndir undir stjórn
Miljúkovs, sem voru kjarni bráðabirgða-
stjórnarinnar, fylgi. í júní voru bolsévikar
fjölmennasti flokkurinn í verkamannaráði
Moskvuborgar, og endaþótt Lenín væri hróp-
aður niður í þeim sama mánuði á fyrsta rúss-
neska alríkisþingi verkamannaráða, sem
studdi nýja sókn á hendur Þjóðverjum og
Austurríkismönnum, þá varð alger mis-
heppnan þeirrar sóknar til að styrkja að-
stöðu hans og grafa undan Kerenskí, sem
hafði farið til vígstöðvanna til að stappa
stáli í hersveitirnar.
Skömmu áður en sóknin fór útum þúfur,
kom samt til misheppnaðrar byltingartil-
raunar bolsévika í Petrógrad sem hefði get-
að riðið málstað Leníns að fullu. Bolsévikar
höfðu verið önnum kafnir við að dreifa
uppreisnarhugmyndum í hernum og meðal
verksmiðjufólks; þeir höfðu hamrað á víg-
orðum sínum (brauðskammturinn var enn
mjög naumur) og krafizt valdatöku verka-
mannaráðanna. Allur þessi áróður vakti i
miðjum júlímánuði skyndileg uppþot hálfr-
ar milljónar verkamanna, hermanna og sjó-
liða, sem komu bolsévikum í opna skjöldu.
Þeir vildu hvorki draga úr byltingareldmóði
verkalýðsins né standa að ótímabærri upp-
reisn sem ekki tryggði þeim völd í öllu land-
inu. Múgurinn tók því stjórnina í sínar
hendur og stofnaði til götubardaga þar sem
400 manns féllu og særðust, en Lenín,
Trotskí, Zínóvév og Stalín fengu það óvenju-
lega verkefni að kasta vatni á byltingareld-
inn ánþess þó að kæfa hann. Þessir „júlí-
dagar“ urðu Lenín og félögum hans þungir
í skauti. Um svipað leyti bárust voðafregnir
16