Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 50

ályktun sú, sem áður var getið um, afgreidd
á síðasta fundinum.
Kosningar á landsfundi hafa farið fram
með margvíslegum hætti, handauppréttingu,
lófataki og skriflega.12 Um tilnefningar
manna hefur og ýmis háttur verið á hafður.
Fyrr var venjan sú, að fundarstjóri læsi nöfn
þeirra manna, sem fyrir voru í miðstjórn,
meðan á atkvæðagreiðslu stóð, venjulega að
gefnu tilefni frá einhverjum fundarmönnum.
Sérstaklega lét hann þess þó getið, ef ein-
hverjir miðstjórnarmenn gæfu ekki kost á
sér til endurkjörs. Um langt skeið voru kosn-
ingar í miðstjórn skriflegar án þess að
nokkrir tilteknir menn væru í framboði.18
Raunar komu ávallt fyrirspurnir frá fundar-
mönnum um það, hverjir væru í miðstjórn,
og voru þær leyfðar, en ekki tillögur. Nú eru
tillögur leyfðar um þá 8 menn, sem lands-
fundur kýs úr hópi utanþingsmanna, en ekki
eru fundarmenn bundnir við þær. Er því
heimilt að rita nafn hvaða flokksmanns sem
er á atkvæðaseðilinn og greiða honum þar
með atkvæði.
Ekki eru ákvæði um það, að neinn lág-
marksfjöldi verði að taka þátt í afgreiðslu
mála á landsfundi, svo að hún verði gild.
Flokksráð er skipað fulltrúum, sem kjör-
dæmisráðin kjósa, jafnmörgum þeim þing-
mönnum, sem kjörnir skulu í hlutaðeigandi
kjördæmi. Sjálfkjörnir í flokksráð eru for-
menn kjördæmisráða, formaður fulltrúaráðs
í Reykjavík, svo og alþingismenn og fram-
bjóðendur í aðalsætum við alþingiskosningar
hverju sinni. Þeir sem sitja í miðstjórn
flokksins, fjármálaráði og skipulagsnefnd,
eiga sæti í flokksráði, -— ennfremur fyrr-
verandi miðstjórnarmenn. Loks er lands-
samtökum þeim, sem starfa innan flokksins
(Sambandi ungra sjálfstæðismanna, Lands-
sambandi sjálfstæðiskvenna og verkalýðs-
ráði), heimilt að nefna þrjá menn hvert um
sig í flokksráð og að auki einn fulltrúa fyrir
hvert þúsund eða byrjað þúsund félaga í
landssamtökunum. Sitja í flokksráði sam-
kvæmt þessum reglum um 150 manns (II 4).
Flokksráð skal boða til fundar að minnsta
kosti einu sinni á ári (II3). Fundir þess
standa venjulega tvo daga, en mjög mun
það vera misjafnt, hversu lengi fundir
standa dag hvern eða hversu miklar um-
ræður verða.
Hlutverk flokksráðs er það helzt að marka
stjórnmálastefnu flokksins, ef ekki liggja
fyrir ákvarðanir landsfundar. Ekki er heim-
ilt að taka afstöðu til annarra stjórnmála-
flokka, nema með samþykki flokksráðs
(III).
Af gögnum virðist mega ráða, að engin
föst venja sé um að ályktun sé samin á fundi
flokksráðs; stundum sé það gert en stundum
ekki. Ef ályktun sé samin, komi hún venju-
lega frá miðstjórn flokksins.
Þingflokk mynda þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins (III1), og er hlutverk hans að
taka ákvarðanir um afstöðu flokksins til
þjóðmálefna þeirra, sem að ber hverju sinni.
Er þingflokkur að meginstefnu bundinn við
ákvarðanir landsfundar og flokksráðs, en
hann markar að öðru leyti stefnuna í sam-
ráði við miðstjórn (III 2). Að loknum hverj-
um alþingiskosningum kýs þingflokkur sér
formann, varaformann og ritara. Þótt ekki
standi það í skipulagsreglum, hefur þing
flokkurinn einn það hlutverk að nefna til
ráðherraefni flokksins. Gildir þar sú venja,
að ráðherraefni eru kosin í skriflegri og
leynilegri atkvæðagreiðslu. Þingflokkur
heldur fundi a. m. k. tvisvar í viku, meðan
þing situr. Ef úrlausn mjög mikilsverðra
mála ber að höndum, meðan þing situr ekki,
er þingflokkur kallaður saman. Var það síð-
ast gert árið 1968.
Miffstjórn er skipuð 18 mönnum. Lands-
fundur kýs formann flokksins og varafor-
mann, sem eru sjálfkjörnir í miðstjórn. Að
auki kýs hann 8 menn úr hópi annarra en
þingmanna flokksins, en þingflokkur 5 úr
sínum hópi. Ennfremur eru formenn lands-
samtaka þeirra, sem starfa innan flokksins,
og áður voru nefnd, sjálfkjörnir í miðstjórn-
ina (IV 3).
Ekki eru í skipulagsreglum ákvæði um
það, hversu oft miðstjórn skuli halda fundi,
en hún mun koma saman til funda u. þ. b.
einu sinni til tvisvar í mánuði.
Hlutverk hennar er svo ákveðið í lögum
flokksins: Að marka pólitíska afstöðu
flokksins, ef ekki liggja fyrir ákvarðanir
landsfundar eða flokksráðs og ekki er unnt
að koma því við, að þessir aðiljar taki af-
stöðu til mála, er skyndilega ber að hönd-
um (IV 2); að hafa með höndum fram-
kvæmdastjórn flokksins, þar á meðal hefur
hún úrskurðarvald um allar framkvæmdir á
vegum flokksins og umráð eigna hans. Einn-
ig gætir hún þess að skipulagsreglum sé
fylgt. Ákvörðunum miðstjórnar má þó skjóta
til flokksráðs og síðar landsfundar (IV 1).
Þá ræður miðstjórn framkvæmdastjóra
flokksins, en hann ræður síðan annað starfs-
lið í aðalskrifstofu flokksins sem er í Reykja-
vík. Einnig ræður hún í samráði við kjör-
dæmisráð forstöðumenn miðstjórnarskrif-
stofa utan Reykjavíkur (IV 4). Þá skal mið-
stjórn dæma um það, hvort flokksíélag fylgi
skipulagsreglum flokksins '(VIII A C 1).
Loks ber að geta þess, að miðstjórn setur
reglur um prófkjör vegna framboða til Al-
þingis og sveitarstjórna (CX 1).
Við hlið miðstjórnar starfar skipulags-
nefnd Sjálfstæðisflokksins, sem annast skal
framkvæmd á skipulagsreglum flokksins,
stjórnar og skipuleggur útbreiðslustarfsemi
í samráði við miðstjórn-(V 1) og önnur verk-
efni, sem eru innan verksviðs miðstjórnar
og hún felur skipulagsnefnd (V2). Mið-
stjórn kýs 7 menn í skipulagsnefnd, stjórn
kjördæmisráða og fulltrúaráðs sjálfstæðis-
félaganna í Reykjavík tilnefna hvert sinn
fulltrúa. Þá skipar miðstjórn og 14 menn
í fjármálaráð, sem hafa skal með höndum
fjármál flokksins.
Þegar miðstjórn kemur saman og þing
situr, er viðfangsefni hennar einkum að
fjalla um hið hagnýta flokksstarf. Milli
þinga er hlutverk hennar að marka stefnu
í stjórnmálum, ef ekki er um stórmál að
tefla. Miðstjórn er oft boðuð á þingflokks-
fundi, þegar stjórnmál eru til umræðu. Þeg-
ar hins vegar velja á ráðherra, er miðstjórn
ekki boðuð, heldur fjallar þingflokkurinn
um það málefni einn, eins og áður var nefnt.
Það sem nú hefur verið rakið á við mið-
stjórn þá, sem skipuð var samkvæmt eldri
reglum. Árið 1969 var skipan í hana veru-
lega breytt, og verður því ekki fullyrt, að
hlutverk hennar framvegis verði hið sama
og hingað til hefur verið.
Formannaráðstefnur eru samkomur allra
formanna sjálfstæðisfélaga óg annarra
flokkssamtaka. Skal á ráðstefnum þessum
fyrst og fremst ræða útbreiðslu og skipu-
lagsmál. Þær koma saman þau ár, sem lands-
fundur er ekki haldinn (VII1-2).
Af staðbundnum stofnunum flokksins
skulu flokksfélög fyrst nefnd. Þau eru
grunneiningar hans og á hvert félag að ná
yfir einn hrepp eða fleiri innan sama kjör
dæmis — eða kaupstað (VIII Aa).
Um framboð hafa flokksfélög þá íhlutun,
að þau skulu taka ákvörðun um framboð til
sveitarstjórnar utan kaupstaða (VIII Ad).
Þau kjósa og menn í kjördæmisráð (VIII
C 2).
Fulltrúaráð skal hafa með höndum stjórn
sameiginlegra mála félaganna í hverjum
kaupstað og hverri sýslu (VIIIB 1) og er
það skipað fulltrúum þeirra ekki færri en
12 og ekki fleiri en 40 (VIII B 2). Ekki er
þó stranglega farið eftir þessum reglum. í
Reykjavík eiga þar þó sæti um 1100 manns.
Hlutverk fulltrúaráðs er það að ákveða fram-
boð til sveitarstjórnarkosninga í kaupstöðum
(VIII A d) og að kjósa menn í kjördæmis-
ráð .(VIII C 2).
í Reykjavík hefur fulltrúaráð sjálfstæðis-
félaganna það hlutverk að vera tengiliður
milli þeirra, annast útbreiðslu og kynningar-
starf fvrir flokkinn, svo og hvers konar und-
irbúning kosninga. Það er skipað fulltrúum
félaganna, hverfissamtaka, þingmönnum og
borgarfulltrúum flokksins í Reykjavík, fast-
ráðnum starfsmönnum, þeim sem sitja í mið-
stjórn, fjármálaráði og skipulagsnefnd og
lögheimili eiga í Reykjavík.
Stjórn ráðsins skipa formenn sjálfstæðis-
félaga í Reykjavík og 7 fulltrúar kosnir á
aðalfundi, en einn þeirra er formaður
stjórnar og skal kosinn sérstaklega.
Fulltrúaráðinu til stuðnings koma hverfis-
samtök, sem síðar verður lýst, og trúnaðar-
mannakerfi. Skal leitazt við að hafa einn
trúnaðarmann á hverjum vinnustað, þar sem
starfa 5 menn eða fleiri. Er hlutverk þeirra
einkum að skýra fyrir almenningi stefnu
Sjálfstæðisflokksins í mikilsverðum málum.
Kjördæmisráð er skipað mönnum, sem
fulltrúaráðin og flokksfélögin kjósa. Hlut-
verk þeirra er að ákveða framboðslista til
Alþingis '(XI) og fara með sameiginleg
flokksmál í hverju kjördæmi (VIII Cl).
Kjördæmisráð hefur heimild til að skipa
ýmsar nefndir sér til aðstoðar, er það telur
ástæðu til (VII C 4). Jafnaðarlega eru eftir-
taldar nefndir kosnar: Blaðnefnd, fjármála-
nefnd og skipulagsnefnd.
Samkvæmt lögum Sjálfstæðisflokksins
skal heimilt vera að stofna 4 tegundir
flokksfélaga:
1. Almennt félag sjálfstæðisfólks.
2. Félag ungs sjálfstæðisfólks.
3. Félag sjálfstæðiskvenna.
4. Félag sjálfstæðisfólks innan laun-
þegasamtaka (VIII Ab).
Þrjú síðastnefndu félögin hafa öll með
sér sérstök landssamtök. Elzt þessara sér-
stöku landssamtaka er Samband ungra sjálf-
stæðismanna, sem stofnað var árið 1930.
Tilgangi sambandsins er lýst svo í lögum
þess, að hann sé að vinna stefnu sjálfstæðis-
flokksins fylgi meðal ungs fólks (3. gr.).14
Skipulag sambandsins er í aðalatriðum
mjög svipað og skipulag Sjálfstæðisflokks-
ins. Æðsta vald í málefnum þess er í hönd-
50