Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 53

© Samvinnan.
skyldi hún sjá um, að ályktanir flokksþinga
og flokksstjórnar væru framkvæmdar, gæta
þess að lög flokksins og stefnuskrá væru
haldin, og taka ákvarðanir um daglegar
framkvæmdir flokksins '(14. gr. 1. mgr.).
Hún skyldi ráða ritstjóramálgagnaflokksins,
svo og framkvæmdastjóra hans (18.gr.).
Dagleg störf miðstjórnar voru í höndum
9 manna framkvæmdanefndar og skyldi hún
halda fundi eigi sjaldnar en vikulega. Fram-
kvæmdanefndin mótaði nánar samþykktir
miðstjórnar og flokksþings, flokksstjórnar
og miðstjórnar. Þá var miðstjórn einnig
heimilt að kjósa nefndir eða ráð til að vinna
að tilteknum málum, svo sem fjáröflun,
fræðslu- og útbreiðslustarfsemi o. s. frv. (15.
gr. 2. mgr.). Ekki störfuðu þó slíkar nefndir
að staðaldri, hins vegar skipaðiframkvæmda-
nefnd stundum menn til athugunar á tiltekn-
um málum og/eða málaflokkum. Var þá leit-
azt við að velja í nefndir þessar kunnáttu-
menn á því sviði, sem um var að ræða, eftir
því sem kostur var og tillögur þeirra að jafn-
aði lagðar til grundvallar stefnu flokksins í
umræddum málum.
Af staðbundnum stofnunum flokksins
skulu fyrst nefnd flokksfélögin, sem voru
grunneiningar flokksins. Skyldi eigi vera
fleira en eitt flokksfélag í hverjum bæ eða
hreppi, og hvert félag eigi hafa færri en 5
fullgilda félagsmenn. Þau skyldu hafa sam-
þykkt að hlíta lögum flokksins og stefnuskrá
hans (3. gr.). í bæjum og sveitum höfðu
flokksfélög það hlutverk að taka ákvörðun
um framboð flokksins til sveitarstjórnar-
kosninga (21.gr.).
Sósíalistafélag Reykjavíkur skiptist í deild-
ir eða starfshópa eftir borgarhverfum, og
var þriggja manna stjórn í hverri deild.
(Andstæðingar Sósíalistaflokksins kölluðu
deildir þessar sellur, en það nafn var notað
um deildirnar í Kommúnistaflokknum). Á
hverjum meiri háttar vinnustað starfaði og
áhugalið. Var útbreiðslu- og kynningarstarf-
semi helzta hlutverk þessara flokksstofnana.
Stjórnir deilda, áhugaliðssveita og Sósíalista-
félags Reykjavíkur mynduðu fulltrúaráð fé-
lagsins í Reykjavík.
Deildir héldu fundi hálfsmánaðarlega, en
fyrir hvern fund komu saman formenn deild-
anna ásamt stjórninni. Fóru umræður í
deildum mjög frjálslega fram, einkum með
samræðusniði, þar sem mönnum gafst kost-
ur á að koma á framfæri við flokksforyst-
una ábendingum og athugasemdum.
Fulltrúaráð skyldi vera, þar sem flokks
félög voru fleiri en eitt í hverju kjördæmi,
og var það skipað stjórnum félaganna og
fulltrúum þeirra á flokksþingi. Skyldi full-
trúaráðið kjósa þriggja manna héraðsstjórn,
sem hefði á hendi eftirlit með flokksstarf-
inu (4. gr.).
Það tók ákvörðun um, hverjir væru
í kjöri við alþingiskosningar, en samþykki
miðstjórnir skyldi þó jafnan koma til um
frambjóðendur við alþingiskosningar, svo
sem áður sagði (21. gr.).
í lögum Sósíalistaflokksins voru engin
ákvæði um einstakar tegundir félaga svo
sem í hinum flokkunum. Af sérfélögum var
eingöngu um að ræða kvenfélög þau, sem
störfuðu innan flokksins, en ekki voru þau
neinn sjálfstæður þáttur í skipulagi flokks-
ins.
Við hlið Sósíalistaflokksins starfaði sam-
band æskulýðsfélaga, sem stofnað var árið
1938 — sama ár og flokkurinn. Nefnist það
Æskulýðsfylkingin — samband ungra sósíal-
ista, og starfar enn. Er höfuðtakmark
þess „að vinna bug á auðvaldsskipulaginu á
íslandi og koma í þess stað á þjóðskipulagi
sósíalismans.“ Hyggst það ná þessum til-
gangi m. a. með því „að vinna alþýðuæskuna
til fylgis við grundvallarkenningar sósíal-
ismans“ og „vinna að hvers konar hagsmuna-
og menningarmálum æskulýðsins." (1. gr.).10
Skipulag Æskulýðsfylkingarinnar er í að-
alatriðum á þá leið, að sambandsþing hefur
æðsta vald í málefnum hennar, og skal það
haldið annað hvert ár (10.gr.). Er það skip-
að fulltrúum félagsdeilda, sem starfa víðs
vegar um landið, og fer fulltrúatala eftir
tölu félagsmanna (16. gr.). Aldurstakmörk
félaga eru 14—29 ár, að báðum árum með-
töldum, en heimilt er að ákveða, að einstakir
félagar haldi réttindum sínum allt að 35
ára aldri (6. gr.). Milli þinga fer sambands-
stjórn með æðsta vald í málefnum sam-
bandsins (3. gr.). Hún er skipuð 7 manna
framkvæmdanefnd og 2 mönnum úr hverju
kjördæmi, eða samtals 23 mönnum, og eru
þeir allir kosnir á sambandsþingi (12. gr.).
Framkvæmdanefnd annast dagleg störf
(13.gr.).
Heimilt er að kveða svo á, að félög ungra
sósíalista í hverju kjördæmi hafi með sér
samtök, en fátt mun þó enn sem komið er
slíkra samtaka.
Engin skipulagstengsl voru milli Æsku-
lýðsiylkingarinnar og Sósíalistaflokksins.
Eins og áður var getið á hún aðeins áheyrn-
arfulltrúa í flokksstjórn og einn í miðstjórn.
Fyrirsvarsmenn hennar leggja áherzlu á, að
Æskulýðsfylkingin sé skipulagslega séð óháð
öllum stjórnmálaflokkum og starfi á miklu
breiðari grundvelli en Sósíalistaflokkurinn.
Hinu er aftur ekki neitað, að um er að ræða
hugmyndafræðilega samstöðu um grundvall-
aratriði og flestir eldri menn úr Æskulýðs-
i'ylkingunni séu einnig félagar í Sósíalista-
flokknum. f reynd hafi hún jafnan starfað
sem æskulýðssamtök flokksins.20
TILVÍSANIR:
5. Landsmálafélagið Vörður 40 ára. Afmælisrit. Rvk.
1966, bls. 62. Viðtal við Ragnar Lárusson.
6. Sama rit, bls. 56—58. Viðtal við Stefán A. Pálsson.
7. Magnús Jónsson. Sjálfstæðisflokkurinn fyrstu 15 ár-
in. Rvk. 1957, bls. 21 og 29.
8. Tiivitnanir í rómverska tölu og bókstaf og serkn-
eska án nánari tilgreiningar eiga við Skipulagsregl-
ur Sjáifstæðisflokksins. Rómverska talan á við kafla,
en bókstafur og serknesk tala við undirkafla og
greinar innan hvers kafla.
9. Um gang mála á landsfundum er hér stuðzt við
prentaðar fundargerðir 1951 og siðan.
10. Sbr. Landsfundarskýrslu 1951, bls. 11.
11. Sbr. Landsfundarskýrslu 1951, bls. 12—13; 1956,
bls. 13; 1959, bls. 14; 1965, bls. 28; 1967, bls. 30.
12. Sbr. Landsfundarskýrslu 1953, bls. 13. Þess er
raunar sjaldnast getið í fundargerðum, hvernig kosn-
ing fer fram.
13. Sbr. Landsfundarskýrslu 1961, bls. 25; 1963, bls. 24;
1965, bls. 28; 1967, bls. 30.
14. Tilvitnanir hér á eftir eru í lög Sambands ungra
sjálfstæðismanna.
15. Tilvitnanir hér á eftir eru í lög verkalýðsráðs Sjálf-
stæðisflokksins.
16. Stofnun Sameiningarflokks alþýðu — Sósíalista-
f.okksins. Rvk. 1938, bls. 51.
17. Tilvitnanir í greinar hér á eftir eru í lög Sósíalista-
flokksins. (Sósíalistaflokkurinn — stefna og starfs-
hæltir eftir Brynjólf Bjarnason. Stefnuskrá og lög.
Rvk. 1952). Höfð er hliðsjón af síðari breytingum.
18. Rauða bókin. Leyniskýrslur S.Í.A. Rvk. 1963, bls.
149. Ummæli Hendriks Ottóssonar.
19. Sama rit, bls. 124 o. áfr.
20. Tilvitnanir í greinar eiga við lög Æskulýðsfylkingar-
innar, svo sem þau voru samþykkt 1964.
21. Leifur Jóelsson. Æskulýðsfylkingin og alþýðubanda-
lagið. Þjóðviljinn 9. júní 1966.
53