Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 44

Jóhann Hannesson:
Þessar hugleiðingar um mitt
unga fólk verður að takmarka við
þann æskulýð, sem ég hef kynnzt
í háskólum og nokkrum öðrum
æðri skólum, þar sem ég hef
unnið að kennslu. Eigin börnum
og frændfólki verður að sleppa,
einnig mörgu öðru ágætu ungu
fólki, sem ég hef kynnzt í starfi
og samvistum. Rúmsins vegna er
þessi takmörkun nauðsynleg, en
í henni er ekki fólginn neinn
mannjöfnuður. Mitt unga fólk
met ég hvorki æðra né óæðra
öðrum manneskjum í vorum
heimi. En eitt er sameiginlegt
mínu unga fólki og sjálfum mér
— og mætti nefna það húman-
isma, enda ætlar það flest að
helga sig manneskjum fremur en
vélum, vinna að kennslu, hjúkr-
un, boðun Guðs orðs, líknarverk-
um og andlegri þjónustu við
manneskjur, sem hafa þessarar
þjónustu þörf.
I
Fyrsti hópurinn sem hér kallar
til mín og hlýtur að verða ó-
gleymanlegur, er kínverski stúd-
entahópurinn, sem ég var sam-
vistum við frá desembermánuði
1944 fi’am í júní 1946, í Chung-
king, sem þá var stríðshöfuðborg
Kínaveldis og hafði verið mikinn
hluta þeirra 9 ára, sem Kína
varði hendur sínar fyrir Japan.
Flest skólasetur kínverskra stór-
borga og mörg menntasetur
minni borga voru þá í rústum og
höfðu verið árum saman, ef þeim
hafði þá ekki verið breytt í jap-
anskar herbúðir. Kennarar og
nemendur flúðu til Vestur-Kína,
sem tókst að halda frelsi sínu, eða
settust að í sveitum á óháðum
svæðum utan vígvallanna. Leiðin
vestur var einatt hátt á annað
þúsund km., jafnvel nokkuð á
þriðja þúsundið. Langt frá heima-
högum hóf skólafólkið að byggja
upp frumstæða flóttamannaskóla,
sem báru sömu heiti og hinir
upprunalegu, svo sem Nan Kai
hagfræðisháskólinn og Central
University. Unga fólkið fór þessa
löngu leið fótgangandi, stundum
komst það með fljótabátum ef
það hafði efni á. í Vestur-Kína
hittust nemendur og kennarar
aftur. Skólahúsunum var hróflað
upp úr sólþurrkuðum leir, bamb-
usflísum og hálmi, og tekið var
til við nám og kennslu á nýjan
leik. Án mikillar þrautseigju og
fórnfýsi æskulýðsins hefði þetta
ekki verið mögulegt.
Líkt var á komið um lútherska
prestaskólann, sem upphaflega
var skammt frá Hankow, aðal-
borginni í miðjum Jangtze-daln-
um. Þegar Japönum þóknaðist
að gera hann að herbúðum, þá
urðu kennarar og nemendur að
flýja, og um árabil var skólinn
ekki starfræktur. En fyrir rausn-
arlega hjálp Lútherska heimssam-
bandsins og kirknanna í Ameríku
varð kleift að endurvekja hann
á ný haustið 1944. Víðs vegar
að úr lendum Kína komu nem-
endur, þeirra á meðal stúlkur.
Svo ólíkar voru mállýzkur nem-
enda að þeir áttu fullt í fangi
með að skilja hver annan.
Kennslubækur varð að framleiða
með því að fjölrita þær sem til
voru og var það ærið verk. Mjög
varð að treysta á munnlega
kennslu. Fátækt flestallra, einnig
kennaranna, var átakanleg. Húsin
voru köld og frumstæð — en að
sama skapi heit að sumrinu.
Meðan kaldast var, reyndu menn
að klæða af sér kuldann með því
að ganga í kínverskum kjól utan
yf;r gömlum og bættum flíkum.
Laun okkar hjóna voru fimmtán
þúsund dollarar kínverskir á
mánuði — og það var nákvæm-
lega það sama sem ein ensk
skyrta í búðarglugga kostaði í
desembermánuði 1944! Matvæli
voru hlutfallslega ódýrari en
fatnaður, enda er svæðið kring-
um Chung king meðal þeirra frjó-
sömustu á jörðu. En margir urðu
að taka lán til að lifa og hvar-
vetna blasti við bitur fátækt alls
þorra manna. Hagur okkar batn-
aði næsta ár þegar íslenzka
kristniboðið gat sent peninga. Þó
lögðum við ekki í fatakaup, en
létum aðra njóta góðs af til mat-
ar svo langt sem náði.
Mitt í þessum erfiðu kringum-
stæðum var mitt unga fólk ótrú-
lega þrautseigt, glaðvært og fullt
af námsáhuga. Ég man enn hve
það söng hressilega. Þegar sigur-
vonir tóku að glæðast árið eftir,
þá birti yfir mörgum fátækum
flóttastúdent, og vitundin um
brýna þörf fyrir starfskrafta
þeirra örvaði þá til að læra allt
sem þeir höfðu von um að gagni
mætti verða. Vestrænir menn
nutu á þeim tíma mikillar sam-
úðar meðal Kínverja, og voru
kallaðir „ming-you“, en það þýðir
lýðvinir eða þjóðvinir.
Þegar kjarnorkusprengjan var
fallin og japanska innrásarliðið
hafði lagt niður vopn, varð al-
mennur fögnuður um allt Kína-
veldi, en mestur þó meðal æsku-
lýðsins. Veizla var haldin í þrjá
daga, allar götur fullar af fólki,
menn tjölduðu því bezta, sem til
var — en enginn setti það fyrir
sig, þótt hann væri tötrum búinn.
Enginn vissi þá hvílíkum skugga
sprengjan varpaði á framtíðar-
braut mannkynsins. Friður var
kominn á, og menn gleymdu öllu
öðru.
Enn eitt ár héldum við skóla-
starfinu áfram. Þá var gert við
gömlu skólana víðs vegar, og á
miðju árinu 1946 fluttust þeir á
fornar slóðir. Við vestrænir
menn, sem starfað höfðum stríðs-
árin flest eða öll með hinni þraut-
píndu kínversku þjóð, héldum
heim, heldur illa í skinn komnir,
eftir langa vinnu, áhyggjur og
sjúkdóma — ekki aðeins Asíu-
flensuna, heldur einnig margar
plágur aðrar. — Við tók ferskt
starfslið, og nýir tímar hófust.
Þeir sem á þessum árum
stunduðu nám í guðfræðinni,
gerðu það margtr af áhuga og
eldmóði, sannfærðir um mikla
möguleika kirkju og kristniboðs
í framtíðinni. En einnig utan
þess hóps höfðu hinir ólíklegustu
menn áhuga á Guðsríkis-boð-
skapnum. Mér er í minni ungur
stúdent á herforingjaháskóla.
Hann gat auðvitað ekki komið
til mín nema á sunnudögum. Eitt
kvöldið sem við fórum heim frá
Central-háskólanum, bauð hann
mér heim með sér til gistingar í
herforingjaháskólanum. Hann var
einn hinna fáu, sem höfðu til um-
ráða mikið húsrými, langt og
mikið loft undir risi, dimmt og
dularfullt — og þarna fór lítið
fyrir einni manneskju í viðbót.
Eina af bókum sínum sýndi hann
mér — ballestenik á þýzku, 5—
600 bls. að stærð, öll full af for-
múlum og teikningum af braut
kúlunnar, eftir að hún yfirgefur
fallbyssuhlaupið þar til hún hittir
í mark. En hann hafði meiri
áhuga á guðfræði en stórskota-
fræði, og kveldbænin sem hann
flutti hefði verið hverjum presti
sæmandi. Þá átti ég viðtal við
annan, sérfróðan í brúasmíð til
herflutninga. „Mikilvægt hlýtur
ykkar starf að vera á þessum
tímum“ sagði ég — og fékk
óvænt svar: „Verk ykkar eru þó
miklu mikilvægari".
Minningarnar um mitt unga
fólk frá þessum tímum bergmál-
ar í huganum líkt og hin fræga
Ijóðlína: „Ships that pass in the
night“.
Að stríðinu loknu dreifðumst
við og munum aldrei aftur hitt-
ast í þessai" veröld. Samfunda-
möguleiki er aðeins bænin til
eins og sama Drottins og Frels-
ara, en allar vonir um endur-
fundi eru bundnar við mögu-
leika Guðs, en ekki manna. Ekki
leið á löngu þar til innanlands-
erjur loguðu víðs vegar um land-
ið, og sagan sýnir hvernig fór.
Miðríkið huldist á bak við bamb-
ustjaldið — og er þar enn. Frétt-
ir eru mjög á huldu og fullar af
mótsögium. En þekki maður
nokkuð til Kína og Kínverja, þá
veit maður að margt ósennilegt
kann að vera satt, og ýmislegt
sennilegt kann að vera ósatt.
„Anything may happen in
China“, allt hugsanlegt kann að
gerast í Kína, þetta var orðskvið-
44