Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 20

Þannig má víst telja, að fram-
leiðslugeta íslenzkra gróðurlenda
hafi ekki aðeins minnkað um
helming síðan um landnám vegna
minnkandi víðáttu þeirra, heldur
mun meira vegna rýrnunar á gæð-
um þeirra. Þarf engum blöðum
um það að fletta, hvaða áhrif
þetta hefur haft á lífsafkomu
þjóðarinnar.
Og enn er landið að blása.
Þrátt fyrir ötult landgræðslu-
starf hefur ekki tekizt að stemma
stigu við þessari öfugþróun, þó
að hún sé hægari nú en áður.
Árleg eyðing er meiri en það,
sem ávinnst með sjálfgræðslu og
landgræðslustarfi. Þetta er ó-
Grasfrœ til landgrœöslu i óbyggöum. Ljósm. Ingui Þorsteinsson.
Uppblásin auðn á hálendi íslands.
Ljósm. Ingui Þorsteinsson.
Úr Þjórsárverum.
Ljósm. Ingui Þorsteinsson.
heyrilegt á öld tækni og fram-
fara og reyndar nær einsdæmi í
heiminum. Orsakir þessa eru
augljósar: Eyðing gróðurs hófst
vegna þess, að gengið var of
nærri honum. En nú um 1100 ár-
um síðar er hið sama uppi á ten-
ingnum, því að rannsóknir hafa
leitt í ljós, að a. m. k. helmingur
af landinu er ofsetinn af búfé,
sums staðar mjög verulega, og er
gróðureyðingin örust á þeim
svæðum. Framleiðslan byggist
þannig enn í of ríkum mæli á
hinni „gjöfulu náttúru", sem hef-
ur reyndar glatað miklu af gjaf-
mildi sinni, vegna þess hve lengi
hún hefur verið mergsogin.
Fyrsta skrefið til gróðurvernd-
ar er að bæta úr þessu, og nú er
það að verða hægt, vegna þess
að rannsakað hefur verið beitar-
þol flestra afrétta á hálendi
landsins, þar sem gróður er verst
farnn og viðkvæmastur. Bændur
eru fúsir til þess að fara eftir
þeim niðurstöðum, en til þess að
þeir geti það, er nauðsynlegt að
stórauka ræktunina, og það tekur
tíma.
En það þarf mun stærra átak
til að snúa vörn í sókn. Með öll-
um ráðum þarf að hefta þann
mikla uppblástur, sem enn á sér
stað, og það þarf að hefjast
handa um að græða að nýju eitt-
hvað af þeim 70—75 prósentum
landsins, sem eru örfoka. Tækni-
lega er þetta hægt, en peningar
eru afl þeirra hluta, sem gera skal.
Þær 22 milljónir króna, sem í ár
er veitt til Landgræðslu og Skóg-
ræktar ríkisins í þessu skyni,
nægja engan veginn til að halda
í horfinu, hvað þá meira.
Ekki liggur fyrir heildaráætlun
um fjárþörfina, en ef árlega væri
veitt 200 milljónum króna til
landgræðslu, myndi árangurinn
ekki láta standa á sér. Þetta eru
aðeins um 0,6 prósent af þjóðar-
framleiðslunni. Ef einhverjum of-
býður þessi upphæð, má benda á
þá staðreynd, að án gróðurs verð-
ur ísland ekki byggilegt fremur
en önnur lönd, og ætti það að
vera nægileg röksemd fyrir hækk-
aðri fjárveitingu.
En fjármagnið eitt nægir ekki
til að koma þessum málum í rétt
horf. Til þess þarf m. a. heildar-
áætlun um landgræðslustarfið,
meiri samvinnu og samræmingu
þeirra aðila og stofnana, sem að
landgræðslu starfa, auknar rann-
sóknir á þessum sem og á öðrum
sviðum náttúruverndar, aukið
plöntuval til landgræðslu, og síð-
ast en ekki sízt — stuðning og
þátttöku allra landsmanna. Þau
fósturlaun skulda íslendingar
landi sínu.
20
Reykjavík, 2. apríl 1970.
Ingvi Þorsteinsson.