Samvinnan - 01.10.1972, Blaðsíða 47

Bankastrœti 2 og Bakaríið um aldamótin síðustu.
hússins sem snýr að ferðaskrifstofunni
sennilega alveg uppmúraður.
í þessum hluta hússins hefur verið eitt
opið herbergi upp gegnum tvær hæðir.
Þar hefur bakaraofninn sennilega verið
uppbyggður, en hann hefur ekki varð-
veitzt.
Langhliðin að Lækjargötu er í góðu
lagi. Portmegin kunna að vera nokkrar
skemmdir í fótstykkjum, af því að jarð-
vegur hefur hækkað nokkuð bak við
þetta hús. Hugsanlegar skemmdir geta
þó varla verið stórkostlegar, úr því að
þær láta ekki meira á sér bera.
Það er mjög auðvelt að gera við þetta
hús vegna þess hve einfalt það er að
allri gerð og innréttingu. Smávegis
vandamál geta þó hugsazt í þeim hluta
hússins sem múraður er, því þar hefur
verið brotið gegnum múrinn á nokkrum
stöðum.
Amtmannsstígur 1
Hús þetta er eins og hin timburklætt
bindingsverkshús. Lárétt borð mynda nú
ytra byrði hússins, en á norðurgafli má
sjá lóðrétta listaklæðningu, og hlýtur
hún að vera eldri. Ýmislegt getur bent
til þess, að kvistarnir á miðju húsinu
séu viðbót seinni tíma, og eru til heimild-
ir fyrir því, skilst mér. Af heimildum á
einnig að sjást, að tvö nyrztu fögin séu
seinni viðbygging, en ég leyfi mér að
efast um þetta atriði. Nánari rannsókn
getur skorið úr um það.
Húsið hefur tekið ýmsum breytingum
hið innra, og grunnmynd þess er í ýmsu
frábrugðin Bankastræti 2. Hvort hús
þessi hafi frá upphafi verið með sama
sniði, gat ég ekki gert mér ljóst í svip-
inn. Loft- og veggþiljur eru frá seinni
hluta nítjándu aldar. Þverbyggingin til
austurs portmegin, geri ég ráð fyrir að
sé seinni tíma verk.
Frá tæknilegu sjónarmiði og hvað
snertir burðargrind er húsið í góðu lagi;
en hér hefur jarðvegurinn einnig hækk-
að portmegin, og er þvi hætt við skemmd-
um á fótstykkjum þar.
í stórum dráttum ætti viðgerð ekki að
vera vandkvæðum bundin. Sama er að
segja um hina sérkennilegu turnbygg-
ingu við suðurgafl hússins, en ég er þó
ekki viss um, að varðveita bæri turninn
við hugsanlega endurnýjun hússins; ég
hef þó enn ekki tekið endanlega afstöðu
til þess.
Litlu húsin, sem liggja að Skólastræti,
væri skemmtilegast að geta varðveitt öll.
Hins vegar eru þau öll fremur illa farin,
og ég álit varla raunhæft að reyna varð-
veizlu þeirra.
En það er mikilvægt, að það sem byggt
verður í staðinn, verði byggt með sama
móti: mjór, fremur lágreistur húsastokk-
ur, sem ekki sker sig úr heildarsvip
framhúsanna á torfunni.
í nokkrum af samkeppnistillögunum
var gert ráð fyrir fremur stórri byggingu
i stað bakhúsanna (t. d. hóteli), en það
álít ég mjög óheppilegt. Við það mundi
húsaröðin meðfram Lækjargötu missa
samhengið við byggðina aftan við, en þar
eru enn nokkur hús, sem frá fyrsta fari
hafa verið mjög snotur og gætu orðið
það aftur, ef rétt væri á haldið við endur-
nýjun, t. d. húsið Skólastræti 5.
Því hefur oft verið haldið fram í um-
íæðum um gömul hús, og einkum þar
sem rætt er um varðveizlu eða niðurrif,
að húsin séu svo illa leikin, að ekki sé
til neins að varðveita þau, og þau rök
hafa sjálfsagt einnig verið sett fram í
umræðum um Bernhöftstorfuna.
Það hlýtur því að vera mjög mikilvægt
að geta fengið fyrir þvi vissu, að enda
þótt húsin líti reyndar illa út, séu þau
engu að síður tiltölulega heil og sterk,
og sérstaklega hafi Bankastræti 2 varð-
veitzt mjög vel, og ennfremur að húsin að
lokinni endurnýjun geti fengið sama fal-
lega svipinn og Menntaskólinn og Stjórn-
arráðið.
Það er reynsla mín, að margir, sem
hafa verið andsnúnir varðveizlu gamalla
húsa, gleðjast engu að síður yfir árangr-
inum, þegar endurnýjun hefur farið
fram — en flestum veitist erfitt að gera
sér i hugarlund endanlegt útlit, meðan
aðeins eru fyrir augum gömul og van-
hirt hús, og kannski engin dæmi nærtæk
um velheppnaða endurnýjun, sem hægt
væri að benda á. 4
47