Fréttablaðið - 22.08.2009, Qupperneq 58

MENNING 10
hlutverk
Ö
ll hús þarfnast viðhalds
á einhverjum tíma-
punkti og þarf þá að
taka tillit til uppruna
húsa. Magnús Skúla-
son arkitekt nefndi nokkur dæmi
um vel heppnuð uppgerð hús og eitt
illa heppnað.
„Aðalatriðið við varðveislu húsa
er að þau hafi hlutverk. Þá gildir
engu hvort þau hafi breytt um hlut-
verk heldur skiptir einungis máli að
þau hafi hlutverki að gegna,“ segir
Magnús en hann valdi nokkur upp-
gerð hús sem honum þykja til fyr-
irmyndar og eitt sem víti til varn-
aðar.
„Mörg af þessum húsum eru í
svokölluðum schweizer-stíl sem
kom hingað til lands frá Noregi en
hann barst til Noregs frá Austur-
ríki og Sviss. Einkenni þessa stíls
eru mikið timburskraut og útskurð-
ur og mikil þakskegg,“ útskýrir
hann áhugasamur.
Þegar verið er að gera upp gamalt
hús er að mati Magnúsar mikil vægt
að leita sér upplýsinga um uppruna
hússins. „Gagnlegt er að hafa gaml-
ar myndir til hliðsjónar og þær má
til dæmis finna á Ljósmyndasafni
Reykjavíkur, Árbæjar safni eða
Þjóðminjasafni. Á Árbæjar safni er
upplýsingastofa um viðgerðir gam-
alla húsa sem fróðlegt er að heim-
sækja en einnig er hægt að leita
til Húsafriðunarnefndar og fá þar
upplýsingar. Lýst er bæði hvernig
skal vinna verkið og hvar finna má
þá hluti sem þarf til þess. Loks þarf
að fá iðnaðarmenn og jafnvel arki-
tekta sem kunna til verka.“
Hægt er að sækja um styrki til að
gera upp gömul hús en líkt og víða
skortir helst fé í slíka sjóði. „Í raun
vantar bara fé hjá Reykjavíkurborg
sem sér um Húsverndunarsjóð og
svo er ríkið með sinn Húsafriðunar-
sjóð sem ég kom að um langt skeið.
Styrkirnir eru í smáskömmtum,“
segir Magnús og bætir við: „Þó
að aukakostnaður fylgi til dæmis
vönduðum gluggum af uppruna-
legri gerð er sá kostnaður hverf-
andi þegar litið er til heildarkostn-
aðar við að gera upp gömul hús sem
og til lengri tíma. Halda þarf öllum
húsum við.“
HÚSIN ÞURFA AÐ HAFA Magnús Skúlason
arkitekt hefur
mikla reynslu af
endurgerð gam-
alla húsa en hann
er fyrrverandi
forstöðumaður
Húsafriðunar-
nefndar og hefur
því ákveðnar
skoðanir á
málum.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Á Stýrimannastíg
10 gefur að líta
eitt af glæsilegri
schweizer-
húsum borg-
arinnar. „Húsið
er sérstaklega
gott dæmi um
schweizer-stílinn
og þar bjó frægur
kaupmaður, Óttar
Elling sen, sem
stofnaði versl-
unina Elling sen.
Hann var fyrsti
eigandinn og
byggði húsið en
núverandi eigandi
hefur lagt stolt
sitt í að gera húsið
fallega upp,“ segir
Magnús.
Fyrsti eigandi
Lindargötu 54 var
Einar J. Pálsson
trésmiður og var
hann svokallaður
forsmiður. „Hann
var eins konar
arkitekt, það er
meira menntaður
trésmiður, og
kallast þeir for-
smiðir. Hann sótti
menntun sína til
Danmerkur og
teiknaði mjög fín
hús eins og iðn-
aðarmannahúsin
við Lækjargötu og
fleiri. Lindargata
54 var hans
eigið hús og ber
höfundarrmerki
hans,“ segir
Magnús. „Húsið
hefur verið mjög
fallega uppgert
og setur svip á
þennan bút af
Lindargötu.”
„Í Ingólfsstræti 10
er mjög glæsilegt
hús frá árinu 1907
sem er blanda af
schweizer-stíl og
klassík. Þar hafa
eigendur verið
sammála um að
gera húsið vel
upp, í upphaf-
legum litum.
Þetta er mjög gott
dæmi um fallega
uppgert hús,“
segir Magnús
ákveðinn.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Magnús nefnir eitt dæmi um hús þar
sem viðgerðin er að hans mati illa
heppnuð. „Á Spítalastíg 4-6 er að finna
hús frá árinu 1899 sem Lárus Pálsson
smáskammtalæknir byggði. Þar eru
gluggarnir fyrst og fremst til vansa og
handrið á tröppum. Húsið er enn fallegt
en líður fyrir gluggaumgjarðir og -gerð,
bæði í kjallara og á efri hæðum, sem eru
í allt öðrum stíl.“
Þingholtsstræti
29 var byggt árið
1899 og er svo-
kallað katalóg-
hús, og kom tilbú-
ið í einingum til
landsins. „Fyrsti
eigandinn var Jón
Magnússon, sem
var þá landritari
en varð síðar ráð-
herra,“ útskýrir
Magnús og nefnir
að nýbúið sé að
mála húsið í upp-
haflegum litum.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Húsið að Þingholtsstræti 7 er frá árinu
1880. „Nýr eigandi ætlaði að skipta um
bárujárn og þá komu í ljós merki eftir
mjög fallega gluggaumgjörð sem við
köllum bjóra. Þá ákvað eigandinn að
fara í uppruna hússins. Húsið var gert
mjög fallega upp samkvæmt þeim
ummerkjum sem fundust undir járninu. “
Yfi rskrift Menningarnætur er Húsin í bænum − þekktur staður í ljóði Tómasar
Guðmundssonar. Sum hús eru til meiri prýði en önnur og Magnús Skúlason
arkitekt leiddi okkur á vit nokkurra þeirra.
HÚSALIST HREFNA SIGURJÓNSDÓTTIR
FRÉTTA
BLA
Ð
IÐ
/VA
LLI
M
YN
D
/M
A
G
N
Ú
S
FRÉTTA
BLA
Ð
IÐ
/VA
LLI