Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.06.1907, Blaðsíða 11

68
urinti hefur haft á vöruverð hjá kaupmönnum á þessu svæði;
þau eru eflaust mjög mikil, og sýnist eigi fjarri líkum að telja
þar til helming á móti þessu.
Eflaust hefðu menn, um þessar slóðir, bjargast áfram með
óbreyttum verzlunarkjörum, og er þá eigi fjarri að hugsa sjer
að allur verðmunurinn hefði verið lagður í sjóð, því það
hefði átt að vera hægt. Með vöxtum og vaxtavöxtum væri
sá sjóður tvöfaldaður á 25 árum, og þá orðinn 3U — 1 miljón
kr. Nú er meðaltal kaupfjelagsmanna 220, og kæmi þá á hvern
fjelagsmann sjóðeign, sem næmi 31/2 — 4 V2 þús. kr.
Petta er dregið hjer fram að eins til þess að benda á,
hvað hægt hefði verið, og hvað hægt væri að gjöra, með
eindreginni samvinnu, ef allir vildu eitt. En of mikið fje
hefur vissulega gengið hjer í súginn og eyðsluna til lítils eða
einkis gagns. Þó svo sje, að nokkru leyti, hefur samt jafn-
framt batnað aðstaða og efnahagur margra fjelagsmanna, auk
þess sem beinlínis stendur sparað og óeytt í sjóðum og fast-
eignum fjelagsins. Eins og áður hefur verið frá skýrt eru þessir
spöruðu ávextir fjelagsskaparins um 55 þús. kr. eða 250 kr.
til jafnaðar á fjelagsmann.
Petta fje hefur, nær eingöngu, safnazt á síðast liðnum 10
árum. Sje nú gjört ráð fyrir að hver fjelagsmaður hafi 8
heimilismenn, til jafnaðar, og allir landsbúar taldir 80 þús.,
þá hefði safnazt í sjóðum og fasteignum 2V2 milj. kr. sem
alveg sparað fje, á síðast liðnum 10 árum, ef allir landsmenn
hefðu hagað verzlun sinni eins vel, eða betur en K. f*. hef-
ur gjört á sama tíma.
Hjer hlýtur manni, eðlilega, að koma til hugar hvernig út-
litið yrði og hvað hægt væri að gjöra, ef landið allt vœri
eitt kaupfjelag; hvernig vörukaupum þá mætti sæta, á er-
lendum markaði, með eigin erindrekum og eigin flutninga-
skipum; hvernig þá mætti hafa sína eigin banka fyrir sam-
eiginlega fjársöfnun, og hve handhægt þá yrði að afla
landssjóði tekna af verzluninni, svo það yrði þá lítilræði
eitt, að kosta miðstjórn verzlunarinnar, sem eina deild í
stjórnarráði hins unga og frjálsa íslands.