Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Page 6

116 Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
innar í þjóðfélaginu og um það, að stéttirnar eigi að
„lifa hver á annari“ eftir „k æ r 1 e i k s 1 ö g m á 1 i n u“,
sannfærir hann tæplega nokkurn kaupfélagsmann um
það, að honum sé nauðsynlegt að segja sig úr kaupfélagi
sinu þessvegna. Kaupfélagsskapurinn er ekkert brot á
verkaskiftingunni. Bóndinn stundar sitt bú og kaupfélags-
stjórinn annast sömu störf, sem kaupmaðurinn annars
liefði með höndum. Á milli kaupfélagsstjórans og bónd-
ans er engin andstaða. „Ýtni og ásælni“ eru útilokuð af
því að þeir eru samverkamenn. þeir geta því sannarlega
með réttu „skoðað hvern annan ,,viðskiftavin“ eins og
menn, er skiftu saman í gamla daga, skoðuðu hverjir
aðra“. Kaupfélagsstjórinn hefir ekki persónulegan hagnað
af að pretta viðskiftavin sinn. þessvegna nýtur hann
meira trausts en kaupmaðurinn, og sambúð hans verður
betri við viðskiftavininn en sambúð kaupmannsins. —
Kaupfélögin eru sprottin upp af þörf, sem umbótavið-
leitni á ófullkomnu verslunarfyrirkomulagi, og þau hafa
reynst bændum hentugri viðskiftamiðill en kaupmenn.
þessvegna hafa þau sigrað í samkepninni við kaupmenn,
og þó að kaupfélög hafi á stöku stað lagst niður og orðið
að hætta störfum, þá hafa þau risið upp aftur öflugri en
fyr. Kaupfélögin eru ekki brot á verslunarfrelsinu, held-
ur bein afleiðing af því, að bændur hafi sama frelsi og
aðrir til þess að versla sjálfir með varning sinn og nauð-
synjar, ef þeim sýnist svo, og til að hefja „frjálsa sam-
kepni“ við kaupmenn. En það er einmitt þessi frjálsa
samkepni við kaupfélögin og Sambandið, sem kaupmað-
urinn B. Kr. hefir óbeit á og vill brjóta á bak aftur með
þeiiTÍ hæversklega orðuðu tillögu, „a ð g e f a v e r s 1 u n-
i n a f r j á 1 s a“ (bls.60) fyrir kaupmenn til að græða eins
og þeir geta mest. 1 hans augum er kaupmannastéttin sá
kjarni þjóðfélagsins, sem alt á að lúta. Umfram alt á
kaupmaðurinn að fá „að græða“, ekki einungis daglaun
sín, heldur á hann að fá að safna „varasjóði“ til að stand-
ast óhöpp. Varasjóðurinn er fjárhagsleg „líftrygging"