Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Page 13

Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
123
100 þús. krónur og hafi stofnað heildsöluverslun í Kaup-
mannahöfn með helmingnum af þeirri upphæð, og hafi
verslað með „kornvörur og gripafóður“. Vörur sínar sel-
ur hann með 30 daga gjaldfresti og 4% álagi, veltir fé
sínu 9 sinnum á ári og græðir þar af leiðandi 9 sinnum
4%, eða 36% á ári af veltufé sínu, 50 þús. kr. það verða
18 þús. kr. tekjur á ári. Eins og allir sjá, veltur dæmið
á því tvennu, að hæg-t sé að velta fénu 9 sinnum á ári og
leggja 4% á vöruna, sem hvorttveggja er hæpið. Að vísu
velur hann svo einfaldar vörutegundir, sem hugsast get-
ur, kornvörur og gripafóður, til þess að gera innkaup
greið og skrifstofuhald svo ódýrt og einfalt, að hann geti
annast sjálfur reikningshaldið og öll viðskiftin með að-
stoð drengs, og þarf ekki húsakynni önnur en litla skrif-
stofu. Hann er þessvegna hvorki smásali né stórsali,
heldur milliliður milli stórsala og smásala í sarna landi.
Ahættan er lítil, en alt af einhver, því umsetningin er
hér níföld við fjármagnið, eða 450 þús. kr. á ári, en þar
sem aðeins er lánað til eins mánaðar, er sýnilegt, að 4%
eru of há umboðslaun fyrir þessar vörutegundir. Um-
boðsmenn pöntunarfélaganna gömlu tóku aldrei svo há
umboðslaun fyrir mikið fj ölbreyttari vörur og áhættu-
samari verslun. En ef umboðslaunin eru færð niður,
tapar dæmið alt gildi, svo að af því sést ekki það, sem
höf. ætlast til.
Að venjulegur verslunargróði í Danmörku hafi ver-
ið 36% af veltufénu í slíkum verslunum, sem þessari,
færir B. Kr. engin rök fyrir, enda er það harla ólíklegt.
Samt notar hann þessar tölur, sem hann grípur úr lausu
lofti, en vill láta aðra skoða sem óhagganlegt hellu-
bjarg, til að sýna fram á, að selstöðukaupmenn hafi þurft
að leggj 86% á vöru sína til þess „að hafa sama arð af
peningum þeim, sem stóðu í íslensku versluninni, eins og
af verslun hans heima fyrir“, og er nú rétt að athuga,
hve kænlega B. Kr. kemst að þeirri niðui'stöðu. Hann
gerir ráð fyrir, að sami danski umboðssalinn versli með