Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Page 101

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 211
hætta sú, sem hvílir á samvinnumönnum, er eins mikil
og B. Kr. lætur af; hvort hún er meiri eða eins mikil
og hættan fyrir þjóðina af hinni takmörkuðu ábyrgð,
eins og hún hefir verið og er enn notuð hér á landi;
hvaðan hættan stafar o. s. frv.
Allar ábyrgðir eru hættulegar fyrir efnahag ábyrgð-
armannanna. Ef ekki væri þeim samfara nein slík hætta,
væri ekki hægt að beita þeim sem neinu viðskiftaafli;
þær væni þá gagnslausar. Verður nú leitast við að
gera grein fyrir þeirri hættu, sem af ábyrgðum stafar,
eins og þær hafa verið notaðar hér á landi og eru enn
notaðar. Koma þá til greina bæði hin ótakmarkaða
ábyrgð, — samábyrgðin, og hin takmarkaða.
Hætta af ábyrgðum felst í tveimur höfuðatriðum. 1
fyrsta lagi, hversu mikil eða víðtæk ábyrgðin er. f öðru
lagi, í hve mikla hættu fé því, sem er ábyrgst, er stofn-
að. þegar athugaðar eru þær tvenskonar ábyrgðir, sem
um er að ræða, sést, áð í samábyrgðinni er áðurnefnda
hættan meiri, en í takmörkuðu ábyrgðinni er síðar-
nefnda hættan meiri, eins og henni er beitt í viðskift-
um og atvinnurekstri hér á landi.
Er þá næst að athuga, hvor af þessum höfuðþátt-
um hættunnar er ríkari, þegar alt kemur til alls.
Með takmarkaðri ábyrgð undirgengst ábyrgðannað-
urinn að greiða einhverja ákveðna upphæð, en með sjálf-
skuldarábyrgðinni undirgengst hann að greiða alla skuld-
ina, eftir því sem' efni hans leyfa. f þessu tvennu felst
hinn siðferðislegi munur, sem andstæðingar samvinnu-
manna og jafnvel sumir samvinnumenn meta að engu.
í fyrra fallinu er gefin trygging fyrir, að staðið verði
í takmörkuðum skilum. í síðara fallinu, að staðið verði
í fullum skilum, eftir því sem ástæður og efni leyfa.
Enginn neitar því, að samábyrgðin, eins og henni
er beitt hér á landi, er næstum því eins víðtæk og fram-
ast má vei'ða. Hættan frá þeirri hlið skoðað, er því hin
14*