Andvari - 01.01.1991, Side 130

128
BOLU GÚSTAVSSON
ANDVARI
smáagnir, sem koma þar fram til þess síðar að hverfa niður í djúpið og lifa þar eilíflega
í skoðun og kærleika, lausir við allar persónulegar þarfir í algleymisfögnuði.
Á góðu og illu er ákaflegur munur; hið góða verðlaunað og hið illa endurgoldið; en
hvort tveggja er nauðsynlegt, og þess vegna er eilíf útskúfun óhugsandi. Hið eilífa líf
er fólgið í kærleikanum. Því lifa góðir menn eilífu lífi þegar hér á jörð. Dauðinn er
framför fólgin í því að maðurinn losnar við mótspyrnu hinna persónulegu hvata gegn
kærleikanum. Því meiri yfirhönd kærleikurinn hefur yfir hinum persónulegu hvötum
því betri er maðurinn. Þess fremur finnur hann sig vera barn hinnar miklu veru og þess
sælli er hann.
Á kærleikanum er öll siðfræði Lao Zhe's byggð; kærleikur til manna, til alls, sem lif-
ir og hrærist, til hinnar miklu veru, sem er allt í öllu,- Það er hvort tveggja í einu:
grundvöllur siðfræðirinar og markmið hennar. -„Breyttu svo við aðra, sem þú vilt að
aðrir breyti við þig“, er þar hið síðasta og fyrsta boð.
Fyrir stuttu síðan var myndaður nýr trúflokkur á Indlandi. Honum var þannig komið
á fót, að nokkrir Indar gengu í félag til að rannsaka öll trúarbrögð og hafa úr þeim allt
hið besta. Að loknu þessu starfi kom þeim saman um, að trúarbrögð (kenningar)
Krists væru best, yfir höfuð að tala, en þó ýmislegt fullkomnara í sumum öðrum trú-
arbrögðum. Trúarflokkur þessi leggur aðal áhersluna á siðferðið. En hið einkennileg-
asta við hann er þó það, að hann kannast við framfarir í trú sem öðru. Hann segir því
aldrei: svona er nú þetta og ekki öðruvísi, heldur: ég veit ekkert réttara, en það getur
þó verið til. í fám orðum sagt: Hann slœr engu föstu, en trúir þó á kærleikann og fram-
faranna guð, heldur guðþjónustugerðir o.s.fr.
Aðal höfundur trúarbragða þessara (nafn hans man ég nú ekki) ferðaðist nýlega um
Vesturheim og Norðurálfu til að kynnast trúarbrögðum hinna menntuðu þjóða og
halda erindi um trúmál. Hann þótti maður stórvitur og fjölfróður. Norðurálfumönnum
sagði hann, að þeir misskildu Krist; hann væri runninn upp af eðli Austurálfuþjóða og
því skildu þær hann miklu betur; fyrir þeim væru til dæmis samlíkingar Krists eðlilegt
og auðskilið mál, en fyrir Norðurálfumönnum yfirnáttúrleg, himnesk, hrópandi rödd.
En þó er eitt eftirtektarverðast við trúboða þennan; allir, sem kynntust og heyrðu til
hans, álitu hann sinnar trúar. Búddatrúarmönnum á Indlandi fannst hann Búddatrúar,
Múhamedsmönnum Múhamedstrúar, katólskum mönnum þótti hann katólskur, lút-
erskum mönnum lúterskur o.s.frv. -
- Og vegna hvers? Einskis annars en þess að honum hafði tekist að höndla úr hverj-
um trúarbrögðum fyrir sig hið fegursta og háleitasta - það, sem megnugast er þess að
hrífa mannlegt hjarta. Og einmitt þetta er í raun og veru alstaðar hið sama: von og
kærleikur.
Aðalöflin - aðal máttarstoðirnar í öllum trúarbrögðum (sem nokkuð kveður að) eru
tvennskonar; annarsvegar von og kœrleikur, hinsvegar hrœðsla eða ótti; ótti við yfir-
náttúrulegt ógnandi afl o.fl. Því betri, sem maðurinn er- því minna ber á óttanum og
meira á kærleikanum; og um trúarbrögðin gildir sama lögmál. Því í raun og veru geta
mennirnir ekki miðað guð við annað en sjálfa sig (hið fullkomnasta, sem þeir þekkja
í sjálfum sér) - því lægra sem þeir standa; því minna, sem þeir elska; því meira, sem
þeir hata - þess harðari verður guð, sem þeir trúa á. í trúarbrögðum þjóða á lágu stigi,
er guð því jafnan grimmur og hefnigjarn, eins og þjóðirnar eru sjálfar. En fyrir hinum
bestu mönnum, verður guð kærleikurinn - vera, sem elskar allt og vill öllum vel. -
Og þetta er líka aðalkjarninn í kenningu Krists (eins og Lao Zhe‘s). Og þó þar megi
finna ýmislegt, sem virðist mæla móti þessu, þá ber að gæta þess, að kenningar Krists
voru eigi færðar í letur fyr en nokkru eftir dauða hans, og þá eftir minni þeirra manna,
sem honum voru miklu minni og því skildu hann eigi til hlítar. Og auk þess að kenn-