Andvari - 01.01.2006, Qupperneq 11

ANDVARI
FRÁ RITSTJÓRA
9
kosta eyðileggingu óbætanlegra náttúruundra, eða heimkynna ykkar bíður
ekki annað en eymd og volæði. Það er þessi nauðhyggja sem Andri Snær er
að andmæla, hann vill vekja fólk til vitundar um að það þurfi ekki að hlíta
afarkostum í atvinnumálum og afkomu. Þar bendir hann á úrkosti hugvits og
þekkingariðnaðar í stað oftrúar á álið.
Umræðan um virkjunarmál hefur oft verið tilfinningahlaðin af hálfu and-
stæðinga stóriðjustefnunnar. Stundum heyrist að listamenn láti tilfinningarnar
hlaupa með sig í gönur, þeir „hafi ekkert vit“ á hinum hagrænu og efnahags-
legu þáttum. Vissulega rennur blóðið heitt í æðum skáldsins Andra Snæs. En
bók hans er ekkert tilfinningagos, enda hafa stuðningsmenn virkjanastefn-
unnar ekki reynt að vísa henni á bug með þeim „röksemdum“. Satt að segja
hafa þeir átt erfitt með að svara henni. Höfundurinn er skýr og greinandi í
efnismeðferð sinni. Hann hefur lagt á sig gífurlega heimildaöfiun, grafið upp
alls konar skrif og álitsgerðir virkjunarmanna, jafnvel skýrslur á vefsíðum
með staðhæfingum, sem voru svo illa rökstuddar að þær voru fjarlægðar af
síðunum innan skamms, eins og tiltekin orð iðnaðarráðherra sem ekki þótti
heppilegt að stæðu. Og hann hefur dregið fram margt skuggalegt um þau
erlendu fyrirtæki sem hér hafa komið til sögunnar og hælst um það á erlend-
um vettvangi að á íslandi sé unnt að fá orku fyrir lágt verð.
Það sem Andri Snær rekur í bók sinni er vissulega ófagurt. Stjórnvöld
hafa beitt furðumiklu offorsi í málinu, umhverfisráðherra gengið yfir álit
skipulagsstofnunar og sjónarmið vísindamanna að engu höfð ef þau voru
ekki hliðholl virkjunarmönnum. Síðast nú á haustdögum kom í ljós og varð
hneykslismál, að álitsgerð jarðvísindamannsins Gríms Björnssonar, með
alvarlegum viðvörunum, var ekki látin koma fyrir augu alþingismanna, og
raunar ekki einu sinni lesin af iðnaðarráðherra. Sá vísindamaður sem hér um
ræðir var beðinn að þegja um álit sitt.
En Andri Snær er ekki aðeins að deila hér á það hvernig hefur verið haldið
á virkjanamálum í einstökum atriðum. Meginerindi hans er uppbyggilegt,
hvatning til fólks að það vísi frá sér þeim afarkostum sem stjórnvöld setja því,
neyti sinna eigin úrræða. Raunar hefur þjóðin aldrei átt kost á að kveða upp
úr um það hvort Kárahnjúkavirkjun skyldi byggð. Er þó vandfundið stærra
mál til að ieggja undir þjóðaratkvæði. Höfundur hvetur til þess að hugvitið,
framtakið, sé notað til að draga fram nýja kosti. - í öðrum hluta bókarinnar,
Terror Alert, er rætt um atvinnuástandið á Suðurnesjum eftir fyrirsjáanlega
brottför hersins. Svo vildi til að í sömu svifum og bókin kom út tilkynntu
bandarísk stjórnvöld hinum íslensku með símtali sem frægt er orðið, að þau
myndu fara með allt sitt hafurtask frá herstöðinni á Miðnesheiði. Vissulega
er það fagnaðarefni út af fyrir sig, og sem betur fer eru ekki líkur til annars
en Suðurnesjamenn geti vel komist af án hersins. Hvernig þessi ákvörðun
Bandaríkjastjórnar var tilkynnt íslendingum er raunar gleggri vitnisburður