Andvari - 01.01.2006, Side 76

74
HJALTI HUGASON
ANDVARI
Andvara og flutti með sér bölvun og dauða. Hér vísar heitið til stríðsgróðans
sem íslendingar höfðu selt frelsi sitt fyrir og þess auðvaldsþjóðfélags sem
komist hafði á í kjölfar þess.41 Virðist ekki langt seilst þótt Gnitaheiði sé í
þessu sambandi skoðuð sem myndhverfing fyrir Miðnesheiði.
Með bókinni Lauf og stjörnur fjarar baráttuandinn út þrátt fyrir að kalda
stríðið stæði enn við útkomu hennar. Þar gætir nokkurra vonbrigða og það
tekur að nýju að bera á innhverfari tóni. Draumsýn um hulduland sem felur
í sér upphafningu veruleikans tekur við af hugsjóninni um að hin félags-
lega barátta sem háð var í næstu bók á undan beri áþreifanlegan árangur.
Meginboðskapur bókarinnar er sá að heill mannsins felist í samhljómi hans
við náttúruna. Með þessari bók verða ný hvörf sem koma enn greinilegar
fram í Hauströkkrinu yfir mér. Þar ber mest á æðruleysi og heimspekilegri ró
enda yrkir þar roskinn maður sem veltir fremur fyrir sér hinstu rökum tilver-
unnar en þjóðfélagsástandi líðandi stundar.42 Sá tónn er einnig ríkjandi í þeim
ljóðum sem Snorri lét eftir sig óbirt.
í ljósi þess sem hér hefur verið sagt má skipta skáldferli Snorra Hjartarsonar
í þrjú skeið. Hið fyrsta nær yfir meginhluta Kvœða og einkennist af fögnuði
yfir endurheimt föðurlandsins í eiginlegum og myndrænum skilningi eftir
heimkomu Snorra úr Noregsdvölinni. Því næst kemur pólitíska skeiðið í lífi
hans þegar hann berst fyrir frelsun þjóðarinnar undan erlendri yfirdrottnun.
Á Gnitaheiði er helsti afrakstur þess. Tvær síðari bækurnar einkennast síðan
af aukinni afstæðishyggju, vaxandi heimspekilegri dýpt og sátt skáldsins við
aðstæður sínar. Eitt hinna eftirlátnu ljóða, Október, lýsir andblæ þessa síðasta
skeiðs vel og getur staðið sem nokkurs konar niðurstaða af langri skáldævi:
Hver skartar fegri djásnum
en reynitréð perlunum rauðu
í fölu sólskini
undir vetur.43
Glíma Snorra Hjartarsonar við firringuna
Myndir firringarinnar
Eins og bent var á í upphafi var firring nútímamannsins skáldinu áleitið yrk-
isefni eins og kemur meðal annars skýrt fram í ljóðinu Svar (Laufog stjörn-
ur). Það hefst með þessu erindi:
Skuggaleikur laufs á hvítu borði;
ljóstær gleði fyllir huga minn,