Andvari - 01.01.2006, Page 110

108
SIGURBORG HILMARSDÓTTIR
ANDVARI
Vegna þess hve snar þáttur Jóka er í lífi Snorra getur hann ekki komið fram
við hana á sama hátt og Kormákur sem er henni vingjarnlegur en brosir
góðlátlega að skoðunum hennar á mönnum og málefnum. Vegna þess sem
fólk segir um Snorra og Jóku og hann veit að er satt getur hann ekki verið
henni góður þegar aðrir sjá til, t.d. við útför móður sinnar. Eftir að hann fer að
heiman getur hann ekki skrifað henni þau bréf sem hún þráir að fá frá honum
því þar með játast hann enn og aftur undir blekkingar hennar og eignarhald
hennar á honum. Og enn síður getur hann skrifað henni og sagt hvað honum
raunverulega býr í brjósti. Þær andstæðu tilfinningar sem Jóka vekur í brjósti
Snorra skapa sífellda togstreitu í huga hans. Dauði gömlu konunnar frelsar
Snorra loks undan áhrifum hennar og verður honum hugarléttir en jafnframt
óttast hann fúlmennsku sjálfs sín. Svo dapurleg er saga þessarar einstæðings-
konu að flest það sem hún vildi gera uppáhaldi sínu til góðs varð honum til
ógæfu þó henni legðist sú líkn með þraut að skilja það ekki sjálf.
Kormákur er andstæða bróður síns að allri gerð. Hann er maður yfirborðs-
ins, opinskár, glaðbeittur og vingjarnlegur og skjótur til fylgis bæði við menn
og málefni en skoðanir hans og tilfinningar standa ekki ýkja djúpum rótum.
Hann gengur ungur til liðs við kommúnistahreyfinguna og liggur ekki á liði
sínu en snýr við henni baki þegar byrlegar blæs annars staðar. Hatur Snorra
á honum stafar ekki einungis af afbrýði vegna móðurinnar heldur líka af
öfund vegna hispurslausrar framkomu Kormáks og þess hve auðvelt hann á
með að umgangast fólk. Snorri óttast mest af öllu að Kormákur sé honum
raunverulega fremri. Kormákur sýnir Snorra aldrei annað en góðvild. Hann
gerir ítrekaðar tilraunir til að ná sambandi við hann í Reykjavík en tekur þó
ef til vill ekki ýkja nærri sér hve lítinn árangur þær bera. I raun og veru ann
Snorri bróður sínum þó svo að hann hati hann einnig. Kormáki mætti ganga
allt í haginn ef það væri öruggt og viðurkennt að Snorri væri honum fremri.
Hið nána samband þeirra sést meðal annars á því hve hugstæð Snorra eru viss
atriði í útliti bróður síns og tengir þau þá gjarnan bernsku þeirra.
Stjórnmálaskoðanir Snorra byggja lengi framan af aðeins á persónulegum
atriðum, áhrifum frá einstaklingum, framavonum hans sjálfs og þörfinni
fyrir að vera á öndverðum meiði við Kormák. Þær virðast ekki eiga rætur í
sjálfstæðri íhugun á þjóðfélagsmálum. Samkvæmt þessu skipar hann sér í röð
fylgismanna Kristilega þjóðræknisflokksins. En Snorri skilur smám saman
hvernig neikvæð uppeldisáhrif Jóku hafa mótað hann sjálfan og reynir að
hefja sig upp yfir þá þætti í fari sínu sem þaðan eru sprottnir. Hann kynnist
einnig því þjóðfélagi sem hann lifir í og lífsskoðanir hans mótast af þeirri
kynningu. Þessir tveir þættir og hlutur Kormáks í þeim lenda svo í mikilli
flækju sem seint ætlar úr að greiðast. Undir lok sögunnar gerir Snorri játningu
fyrir bróður sínum.