Andvari - 01.01.1949, Side 79

andvabi
Um lunda og kofnafar
75
„bera út“, sem kallað er. Þ. e. þeir taka moldarlúku úr holu-
dyrunum, sem þeir hafa lagzt niður við, leggja hana á jörð-
ina framan við holudyrnar og gæta að, hvort hún sé „lif-
andi“. Lifandi er holan, ef hvítt hreistur sést í moldinni, og
er merki um, að kofa sé í henni. „Dau.8“ er holan, þ. e.
engin kofa í henni, ef ekkert hreistur er í moldinni. —
Hreistrið fellur af kofunni með hýinu ofan í moldina, þegar
fiðrið myndast. — Þannig er hver hola könnuð í öllum bal-
anum í heilum eyjum. Við dauðu holurnar er ekki gert annað
en að „bera út“ úr þeim, svo aðrir tefji sig ekki á því að
fara i þær. En sé holan lifandi, byrjar leikurinn við kofuna.
í flestum tilfellum eru lundaholurnar svo langar, að ekki
verður náð til kofunnar með hendinni. Því hafa menn gogga
cða króka til að ná henni með. Það eru trésköft með járn-
krók í endanum, sem færður er í kofuna þegar til hennar
uæst. Venjulega hefur hver maður þrjá króka mislanga. Voru
þeim gefin nöfn. Hét sá stytzti kimagoggur og var 30—40
em langur; þá miðgoggur 50—60 cm og langigoggur 60—80
cin. — Goggarnir voru merktir með skorum eða stöllum
ofan á skaftinu. Þótti það snyrtilegra, og svo voru menn
Ujótari að átta sig á því, hvaða gogg þeir höfðu í hendinni,
þegar svo var gert. Á kimagogg var ein skora, á miðgogg
tvær og á langagogg þrjár skorur. Þegar ekki náðist til kof-
unnar með lengsta goggnum, var gripið til járnkarlsins.
Höggvinn með honum hnaus úr þaki holunnar, svo á kom
gat. Holan þannig stytt og kofan dregin út um þakið. Um
leið og kofan sleppur út úr holunni, er henni kippt úr háls-
liðnum. Síðan er hún lögð við holudyrnar lijá moldarlúk-
unni og hvít bringan látin snúa upp. — Hnausinn er aftur
felldur í gatið á þakinu. Þannig er skilizt við holuna. Svo
liefst leikurinn í þeirri næstu og svo koll af kolli. — Náhvít
fuglsbringan og svört moldarlúkan við holudyrnar minna á-
takanlega á þau snöggu umskipti, sem orðin eru. Og lundinn
hiður ekki boðanna. Hann fylgist vel með því, sem fram fer.
Jafnskjótt og kofan er úr holunni yfirgefur hann hana og
vitjar hennar ekki aftur fyrr en næsta sumar. —