Vaka - 01.11.1928, Blaðsíða 32

286
KINAR ÓL. SVJiINSSON ;
:VAKA]
um hitnar, þá segir hann: ,Þat er þó satt at segja, at
mikia gersemi á ek þar sem þú ert‘. . . . “. Þykir honum
nú ekki ofgott, að Steinþór liafi slikt af föngum, sem
hann þarf. Eftir þetta er hann svo allur annar maður,
veitir nú þeim Steinþóri og Hávarði hjálp og er hinn
inesti hreystimaður í hardaga siðar rneir — og öll nízk-
an rokin út í veður og vind.
Nú virðist reyndar, að ástæða sú, er sagan hefur efst
á baugi um sinnaskifti Atla, sé nokkuð lítil. En ef
hugarhvörfum hans hefði valdið ránið, brotthvarf slát-
ursins, skreiðarinnar og ostanna, sem Atli hefir haft
sjúklega ást á, þá væri allt skiljanlegt. Við ránið hefðu
þá slitnað fjötrar, sem hafa reyrt hann við eignirnar*).
Hér skal staðar numið um hina skyndilegu breyt-
ingu skapferlisins og víkja að hinni hægu þróun. Mætti
auðvitað setja báðar þessar skoðanir í samband við
ýmis atriði sálarfræði nútímans, en um það skai ekki
hirt framar en þegar hefir verið gerl.
IV.
Erfitt er að greina hér til hlítar milli þessara tveggja
fyrirbrigða þróunar og byltingar. Eins og áður er um
getið, er í kolbítssögnum stundum rætt um breytingu,
sem tekur nokkurn tíina. Hinsvegar er í þeim dæmum
skapferlisþróunnar, er nú skulu nefnd, oftasl hægt
að benda á vissan tíma, sem breytingin er einkum
tengd við. En það skiftir ekki svo miklu máli, að tak-
mörkin eru óglögg. Eg býst við með skiftingunni að
hafa hitl á aðaleinkenni. Eg mun ekki hirða i þetta
sinn að tína upp hvert dæmi, sem kann að finnast í
fornsögunum, en geta heldur um fáein. sem öll eru
nokkurnveginn Ijós.
Þróunina, sem fram kemur í lýsingu Snorra á Ólafi
helga, hefur Sigurður Nordal bent á og rakið**). Nú vill
*) Sbr. Gamla lieyið eftir Guðmund Friðjónsson.
**) Snorri Sturluson, bls. 217—lí).