Vaka - 01.11.1928, Síða 34

288
EINAR ÓE. SVEINSSON:
[ViKl]
Annars skal cg ekki fjölyrða meira uni þetta. Sig-
urður Nordal hefur rakið efnið vandlega, eins og áður
er sagt, og vísasl til þess.
Annað ágætt dæmi er Njáll, eins og saga hans lýsir
honum. Sá er fyrst hefur veitt þvi eftirtekt, svo að inér
sé kunnugt, að skapferli hans sæti þróun, er skáldið
Carsten Hauch, sem fyr er sagt. Ég mun nú rekja
nokkru nánar það í frásögninni um Njál, sem kemur
þessu ináli við, en fara fljótt yfir sögu um allt það,
sem fjarlægara er, þó að það kunni að vera nokkuð
tengt þessu máli.
Það munu allir sammála um, að meginkjarni Njáls-
sögu séu ráð Njáls og frásagan um, hversu þau gefast.
Það er barátta vitsins inóti örlögunum, tilraun spek-
ingsins til að sveigja gang þeirra; lýkur þeirri baráttu
með fullkomnum ósigri hins mennska máttar. Um af-
leiðingarnar af ráðum Njáls skal hér ekki rætt, heldur
þau sjálf. Athugum þá vit Njáls, og hvernig því er beitt.
Sagan segir Njál heilráðan, hógværan, góðgjarnan,
drenglyndan. Þessi dómur fær þó varla staðizt í hverju
einstöku atriði, öllu fremur er hann meðaltal. Njáll er
g'óðgjarn við vini sína, en það var ekki annað en nauð-
syn manna á þeim tima, og ber Njáli ekki lof fyrir það
fremur öðrum. En var Njáll góðgjarn við alla menn?
Vér inunum hrátt sjá, hversu því er farið.
Fyrsta ráð Njáls er, hversu Gunnar skuli heiinta ie
Unnar af Hrúti*). Nú má svo virðast, sem það hafi
verið nauðsynjamál, að leysa þetta vandræði, og er ekki
að finna að hvötum Njáls. En aftur er ráðið sjálft
þannig vaxið, að varla hefur Gunnari líkað það vel, ef
hann var slíkur sem annarstaðar segir. Hann fer i dul-
argervi og gerist loddari og tekst með því inóti að véla
Hrút. Sæmir þetta illa slikri hetju sem Gunnar á að
•) bung rök virðast mcr hafa verið t'ærð að því, að hér væri
ckki allt með felldu um lögfræði og þar með snnnsögli sögunnar,
skal ekki um ]>að rætt hér.