Vikan - 15.07.1965, Blaðsíða 5

sígarettustubbum og ávaxtaberki.
Madame Dufour, sem deildi klefa
með henni, hafði látið mikið fyr-
ir sér fara áður en hún fór að
sofa, vegna þess að svefn í reyk-
fullu herbergi gat eyðilagt rödd
hennar. Hún skar hrúta í efri
kojunni, þótt hún héldi særðum
og reiðilegum svip, jafnvel í
svefni. Herra og frú Ritter, sem
voru í klefa B, beint á móti,
hrutu einnig. Á litla borðinu
höfðu þau komið fyrir mynd af
húsi, hundi, Stefánskirkjunni og
börnunum sínum í gamaldags
fötum frá því fyrir stríð. Myndir
af því, sem þau höfðu orðið að
gefa upp, heimskulegar endur-
minningar, sem þau báru með
sér um heiminn. Herra og frú
Ritter höfðu nú í fyrsta skipti í
margar mánuði fengið að fara í
land, og þau höfðu ekkert haft
gaman af því. Jörðin hafði ramb-
að undir fótum þeirra, fólkið
hafði verið ófrítt og óvingjarn-
legt, göturnar óhreinar og mat-
urinn meira en vafasamur. Þeim
kom saman um að það væri að-
eins einn staður í heiminum, sem
væri þess virði að eiga heima —
Vín. Og nú sváfu þau, hrutu
mjúkega, rólega og ánægð, tveir
leiðigjarnir, óþolinmóðir, litlir
útlagar, sem héldu áfram ferð
sinni umhverfis hnöttinn, hvað
eftir annað, og þráðu stöðugt að
smakka á ný köku, sem hvergi
fæst nema í Vín, og ber hið
furðulega nafn Gugelhupf.
Frú Gold svaf ekki í næsta
klefa, sumpart vegna þess að það
var lífsvenja hennar að fara á
fætur með sólinni; sumpart
vegna þess að hún hafði áhyggj-
ur af klefafélaga sínum, Pat, sem
hafði komið eitt andartak, kast-
að frá sér töskunni á gólfið og
þotið út aftur.
— Hvað er á seyði, stúlka
mín?
•—- Ekkert, frú Gold. — Ég var
að aka ungfrú Halden niður að
skipinu, og nú verð ég að kom-
ast aftur til sjúkrahússins. Ég
skal segja yður frá því seinna
— Er einhver veikur?
— Einhver? Allir, frú Gold.
Við fáum veikt barn um borð,
og frú Foster. Hún er hálfbrjál-
uð og veit ekki, að eiginmaður
hennar er að deyja... Ég hef
engan tíma núna, ég verð að
hjálpa lækninum.
Þar með var hún farin, og frú
Gold fór í inniskóna sína, tók
biblíuna og gleraugun og þramm-
aði upp á þilfar til að hafa auga
með landganginum, þegar Pat
kæmi aftur.
Vandengraf hafði verið ger-
samlega örmagna. Sú uppgötvun
að til var eitthvað eins og fjar-
skyggni og dá, og hann — eftir
heillar ævi fals og svindl og hók-
us pókus — skyldi uppgötva
hæfileikann í sjálfum sér, hafði
verið einum of mikið fyrir hann.
Hann hafði hætt við taflið,
muldraði veiklulega afsökun og
látið fallast á kojuna í krump-
uðum, hvítum fötunum, velt sér
um stundarkorn og fallið svo í
ofan í djúpan, svartan brunn
svefns og örmögnunar. Andlit
hans undir sköllóttu höfðinu með
stóra nefinu, gnæfði fram úr koj-
unni eins og dvergalandslag með
giljum, grasi og fjöllum, meðan
hann gekk í gegnum völundar-
hús draumanna, sem fluttu hann
alla leið heim til litla þorpsins
í Galísíu, þar sem hann var barn.
Efri kojan var auð, vegna þess
að Mynheer Van Halden hafði
verið kallaður til klefa dóttur
sinnar. Hann sat á koju Jeff með
hendurnar milli hnjánna og
drjúpti höfði lítið eitt, til að hylja
andlit sitt. Hann virtist jafn óum-
breytanlegur og rólegur og hann
var alltaf, þegar hann lagði mik-
ið undir: í viðskiptum, í ást, í
öllu sínu lífi. Jeff kraup á gólf-
inu, kastaði föggum sínum holt
og bolt niður í tösku, þakklát
fyrir, að hún skyldi hafa eitt-
hvað að gera meðan hún sagði
föður sínum það sem hún þurfti
að segja.
— ... og þannig er það, faðir
minn, og þú ert sá eini, sem get-
ur skilið mig. Ég er ekki að gift-
ast honum þrátt fyrir hætturnar
og erfiðið, þvert á móti, það er
vegna þess að líf hans er hart
og erfitt og stundum jafnvel
hættulegt, sem að ég vil vera hjá
honum. Ég býst við, að þetta sé
vegna þess að ég er dóttir þín.
í gærkvöldi, þegar við ókum i
gegnum plantekruna, var það svo
skrýtið — það var eins og að
koma loksins heim. Þetta er líka
minn heimur, faðir minn, hér á
ég heima og hér vil ég vera, og
— ef til vill — get ég orðið að
einhverju gagni. Það er svo
margt, faðir minn. Byggja nýjar
búðir og hreinni, koma upp skóla
fyrir kúlíabörnin, kenna mæðr-
unum svolítið hreinlæti og þrifn-
að, sjá um að umhverfi þeirra
sé mönnum sæmandi, — þá verða
ekki uppreisnir og þá fær eng-
inn æðiskast, trúðu mér til.
Hlæðu ekki að mér — ég býst
við, að þú ætlir að segja, að all-
ir Ameríkanar séu í hjarta sínu
útrýmendur óþrifnaðar og niður-
lægingar, og kúlíunum líði betur
með sinn skít. Það er ekki satt.
í Bunker Hall gerðum við mikið
fyrir svertingjana okkar; þeir
voru þakklátir fyrir það og þetta
verður ekki svo mikið frábrugð-
ið. Þú sagðir mér sjálfur, að sum-
ar af plantekrum stjórnarinnar
væru dæmi um heilbrigða ný-
lendustjórn; hversvegna gæti þín
nýlenda ekki verið það einnig?
Kannske get ég hjálpað til að
það verði, þótt í litlum mæli sé.
Van Halden muldraði eitthvað
um einkamál, hluthafa, hagnað
og arðskiptingu, en Jeff vísaði
þessu öllu á bug með einni
snöggri höfuðhreyfingu, og dökk-
ur hárlokkur féll niður yfir enni
hennar, svo hún varð að blása
honum frá á ný.
— Vertu ekki að segja mér
neitt um arðskiptinguna, vegna
þess að ég ætla ekki að hlusta.
Ég er ekki sá bjáni sem þú held-
ur. Ég veit líka svolítið um við-
skipti þín. Það er of mikið gúmmí
eins og er — eða hversvegna
hefði annars þurft að gera al-
heimssamkomulag? Til þess að
halda framleiðslunni niðri og
verðinu uppi. Þegar eitthvað
kemur fyrir arðskiptinguna ykk-
ar, kemur það niður á kúlíun-
um, með því að halda vinnunni
ódýrri og hagnaðinum háum. Þú
tilheyrir gamla skólanum í plant-
ekrumálum, pabbi minn. Ég
vona að þú fyrirgefir mér þótt
ég segi það. Þú hugsar aldrei um
undirstöðuna undir velfarnaði
þínum. Undirstaðan er dauð börn
og veikar mæður, óhamingjusam-
ir og þjáðir menn, sem eru svo
fullir af hatri og ótta, að eitthvað
hlýtur að bresta í þeim og senda
þá af stað til að brenna og drepa.
— Nú talar þú eins og Fong,
sagði Halden og brosti. Hann
myndi aldrei láta Jeff vita,
hversu erfitt það var að kreista
þetta bros fram. — Líklega hef-
ur þú hlustað of mikið á þennan
kínverska áróðursmann, litla
meisje.
Hún velti þessu fyrir sér and-
artak, en fannst það ekki svara
virði. — Sjáðu til pabbi, hélt
hún áfram. — Ef ég hefði ákveð-
ið að fara með þér til New York
og dvelja þar um sinn, hefirðu
gefið mér pelsa og nýjar perlu-
festar og ráðið handa mér einka-
ritara til að halda mér félags-
skap og keypt undir mig íbúð
á Pierre, og svo hefðum við ver-
ið í mánuð í Florida. Er það ekki
rétt? Allt, sem ég þarf á að halda
í Lombok eru gömlu léreftskjól-
arnir mínir og stór lyfjakista
handa kúlíunum. Viltu gefa mér
í heimamund þá peninga, sem þú
sparar með brúðkaupi mínu, svo
ég geti stofnsett lítinn skóla og
litla sjúkrastofu og þú getur lát-
ið þá hafa raforkustöðina og
frystikerfi og góða vatnshreins-
unarstöð fyrir drykkjarvatnið ...
— Bíddu! Bíddu! hrópaði Hald-
en. -—- Þú ert þegar farin að tala
um heimamund, og ég hef enn-
þú ekki samþykkt þessa skyndi-
legu og brjálæðislegu giftingu.
Er þér ljóst, að þú ert ekki einu
sinni tuttugu og eins árs og sam-
þykki mitt er nauðsynlegt, til
þess að þú getir gifzt?
— Ég býst ekki við, að þú
viljir að ég dvelji í Lombok án
þess að vera gift Anders, sagði
Jeff léttilega. — Fyrir mína
parta legg ég ekki mikið upp úr
þessu formsatriði og hvort Brook-
huis skipstjóri muldrar nokkur
orð yfir okkur Anders eða ekki,
skiptir okkur ekki nokkru máli.
En mér skilst, að siðferðishug-
takið í þessarri nýlendu sé mjög
strangt og þú viljir ekki, að ég
bregði út af venjunni með það.
Hún sagði þetta hálft í gamni
og hálft í alvöru, en Halden
þekkti stríðnina í augum hennar,
og gat ekki að sér gert að hlæja
að þessu hálfbrjálaða, herskáa
barni sínu. — Ef það að giftast
á stundinni og skilja föður sinn
eftir með ónotaðan helming af
farmiða umhverfis heiminn, er
venja... sagði hann án þess að
ljúka setningunni. í næstu and-
rá var hann í miðjum fellibyl
faðmlaga og atlota og klapps og
kossa, sem hrundu yfir hann án
fyrirvara, ofsaþrungið eins og
rigning næturinnar áður. Síðast,
þegar Jeff hafði farið þannig með
hann, var það á þriðja afmælis-
degi hennar, þegar hann hafði
gefið henni smáhest, sem hún
hafði þegar orðið ástfangin af.
Hann minntist þess nú, og það
hafði gert hann varnarlausan og
mjúkan. Stöðugt síðan skipið
kom í höfn, hafði hann haft þá
einkennilegu tilfinningu að
bráðna, þiðna og verða að engu,
eins og efnið, sem hann var gerð-
ur úr-hefði orðið fyrir breytingu.
Hann greip andann á lofti, ýtti
Jeff frá sér með annarri hendi,
meðan hann strauk um þunnt,
hvítt hár sitt með hinni. —- Þetta
er nóg, þetta er nóg, sagði hann.
— Geymdu eitthvað af þessu
handa brúðgumanum. Hvar er sá
ungi þorpari annars?
— Það varð að skipta um
bleyju á honum og þvo honum
bak við eyrun, tilkynnti Jeff. —
En hann hlýtur að vera alveg að
koma. En svo varð hún mjög al-
varleg. — Pabbi sagði hún lágt.
Framhald á bls 45.
VIKAN 28. tbl. g